żółwiowa córka 龜女

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl, czyli pod egidą Unii Azjatyckiej. A że właśnie dziś przypada Światowy Dzień Żółwia, to i wpisy będą żółwiowe.

Pewnego dnia Tajfuniątko stwierdziło, że nie jest już dziewczynką, a... żółwiem.

Śmiechu było co niemiara, bo tak się trafiło, że "żółw-dziewczyna" brzmi po chińsku dokładnie tak samo jak... córka.

閨女 [闺女] guī​nǚ to dziewczyna, panna, ale przede wszystkim słowo używane przez rodziców, gdy mówią o swych córkach.​ Dosłownie: dziewczyna z "wewnętrznych komnat" - to z czasów, gdy kobiety nie mogły wychodzić ze swoich domostw. Jednak żółw, choć pisze się go inaczej: 龜 [龟], wymawiany jest identycznie: guī. Czyli ​żółwiowa dziewczyna to też guī​nǚ!

No a skoro jesteśmy już przy żółwiach, to nie wiem czy wiecie, że w chińskim istnieje parę żółwiowych znaków?

1. 龜 [龟] guī​ - żółw. Znak najważniejszy, najbardziej podstawowy, najczęściej spotykany w rozmaitych złożeniach, np.

• 海龜 [海龟] hǎi​guī - żółw morski, a także coś jeszcze, ale o tym za chwilę​
• 龜頭 [龟头] guī​tóu - głowia żółwia, a przenośnie żołądź. Ta żołądź.
• 龜苓膏 [龟苓膏] guī​líng​gāo - żółwia galaretka, zrobiona ze sproszkowanej skorupy i ziół, a także zbliżony deser, zrobiony wprawdzie bez skorupy, ale podobny w konsystencji i kolorze.
• 縮頭烏龜 [缩头乌龟] suō​tóu​wū​guī - ktoś, kto chowa głowę w piasek, tchórz. Dosł. żółw ze schowaną głową.​
• 龜友 [龟友] guī​yǒu - przyjaciel żółwi (analogiczny do przyjaciela od ptaszków)​, miłośnik żółwi
• 龜板 [龟板] guī​bǎn - żółwi plastron
• 龜船 [龟船] guī​chuán - okręt-żółw​
• 隱龜 [隐龟] yǐn​guī - żółw z rzeki Mary, czyli żółw, który oddycha kloaką. Dosł. ukryty żółw
• 老鼠拉龜，無從下手 [老鼠拉龟，无从下手] lǎo​shǔ​lā​guī​, wú​cóng​xià​shǒu - Nie mieć pojęcia, od czego zacząć. Dosł. mysz ciągnie żółwia, nie ma go jak chwycić.
• 龜笑鱉無尾 [龟笑鳖无尾] guī​xiào​biē​wú​wěi - przyganiał kocioł garnkowi. Dosł. żółw się smieje z żółwiaka, że ten nie ma ogona.​
• 烏龜 [乌龟] wū​guī - żółw. Dosł. czarny żółw
• 金龜 [金龟] jīn​guī - chiński żółw błotny. Dosł. złoty żółw
• 龜殼 [龟壳] guī​ké - żółwia skorupa
• 龜趺 [龟趺] guī​fū - piedestał w formie żółwia​

2. 鰲 [鳌] áo - mityczny, ogromny żółw morski Ao (zwróćcie uwagę, że jego kluczem jest ryba 魚 [鱼])

• 獨佔鰲頭 [独占鳌头] dú​zhàn​'áo​tóu - być czempionem, być najlepszym z najlepszych. Dosł. samotnie zajmować głowę Ao, a raczej miejsce przy głowie kamiennego posągu Ao, stojącego przed pałacem cesarskim - tam bowiem mieli prawo stać ci, którzy najlepiej zdali egzaminy cesarskie.​
• 鰲背負山 [鳌背负山] áo​bèi​fù​shān - dług tak wielki, jak ciężka jest góra na grzbiecie Ao​

3. 甲魚 [甲鱼] jiǎ​yú​ - żółwiaki. Dosł. ryby w skorupach.

4. 鱉 [鳖] biē​ - nazwa właściwa żółwiaków

• 鱉甲 [鳖甲] biē​jiǎ - żółwia skorupa​​
• 甕中捉鱉 [瓮中捉鳖] wèng​zhōng​zhuō​biē - znaleźć/wyznaczyć sobie łatwy cel. Dosł. łapać żółwia w ​słoju
• 甕中之鱉 [瓮中之鳖] wèng​zhōng​zhī​biē - wpaść jak śliwka w kompot; znaleźć się w pułapce. Dosł. jak żółw w słoju​
• 斑鱉 [斑鳖] bān​biē - żółwiak szanghajski​

5. 玳 dài - szylkret. Znak najczęściej występuje w złożeniu

• 玳瑁 dài​mào - szylkret, żółw szylkretowy. Zapisywany również 蝳蝐 dài​mào​
• 玳瑁殼 [玳瑁壳] dài​mào​ké​ - skorupa żółwia

Zwróćcie uwagę na szylkretowy znak 玳. Po rozbiciu na części pierwsze okazuje się, że szylkret to coś, co może zastąpić 代 nefryt 玉. Po tym najlepiej widać, jak bardzo był (i jest) ceniony.

6. 山瑞 shān​ruì​ - rodzaj żółwiaka (Palea steindachneri). Dosł. górski dobry omen. Nazywany również 山瑞鱉 [山瑞鳖] shān​ruì​biē

7. 黿 [鼋] yuán - wielki żółw Cantora

8. 王八 wáng​bā - żółw, ale również bękart, właściciel burdelu/alfons.​

忘八蛋 wàng​bā​dàn - żółwie jajo = kukułcze jajo, bękart. Zapisywany również 忘八旦 wàng​bā​dàn
i 王八蛋

Te dwa przekleństwa wywodzą się z dialektów północnych. Pierwotnie wangba oznaczało po prostu żółwiaka. Cała koncepcja przekleństwa wzięła się stąd, że starożytni Chińczycy wierzyli, że żółwie-samce nie mogą się rozmnażać, w związku z czym żółwie samiczki płodzą jaja z wężami. Stąd "żółwie jajo" to w dosłownym tłumaczeniu "sk....syn", czyli syn pani lekkich obyczajów. Dodatkowo jajo, tak samo jak w polskim, używane jest do opisania jąder, więc jeśli mówi się "xx jajo", jest to wulgarne określenie faceta

9. 蠵 xī - wielkie żółwie morskie typu karetty czy żółwia zielonego​. Najczęściej w połączeniu 蠵龜

10. 鼂 cháo​ - rodzaj żółwia morskiego

11. 黿魚 [鼋鱼] yuán​yú - żółwiak​

12. 沅江九肋 Yuán​jiāng​jiǔ​lèi - rzadki talent. Dosł. dziewięciożebrowy [żółw] z rzeki Yuan​

​13. 玄武 Xuán​wǔ​ - Czarny Żółw - bóstwo północnego nieba, nazywane również 真武 Zhēn​wǔ​

14. 贔屭 [赑屃] Bì​xì - jeden z dziewięciu smoczych synów​

Specjalną kategorią żółwi są moje ukochane 忍者神龜 [忍者神龟] Rěn​zhě​ Shén​guī - to oczywiście Wojownicze Żółwie Ninja​. Matko, jak ja się kochałam w Donatello! (tak, wiem, jak dziwnie brzmi to, że kochałam się w zmutowanym żółwiu z kreskówki...).

A teraz wróćmy do 海龜 [海龟] hǎi​guī, czyli morskich żółwi, które w internetowym slangu są synonimem 海歸 [海归] hǎi​guī, czyli Chińczyków, którzy byli za morzem 海 (za granicą), by studiować bądź pracować, ale zdecydowali się jednak wrócić 歸 [归] do Chin na stałe. Patrzcie, żółw się niezaspecjalnie kojarzy w chińskim. Ciekawe, skąd pomysł, by tak właśnie nazwać tych powracających? Może to lekka kpina z tego, że im się nie udało i wracają z podkulonym ogonem, schowani w żółwią skorupę?...

Na deser - znaki do poćwiczenia. Tradycyjny:

i uproszczony:

Oczywiście, jak zwykle, to ten tradycyjny jest piękny i wygląda na to, na co powinien...

Tutaj przeczytacie piękną japońską żółwią legendę.