2019-08-31

kuchnia chińska w Polsce

Na koniec wakacji chciałam podrzucić Wam trochę pomysłów na chińskie dania łatwe do wykonania w Polsce, takie, które nie wymagają żadnych specjalnych składników, które można dostać tylko w azjatyckich sklepach itd. Taka mocno domowa chińska kuchnia, w której każdy znajdzie coś dla siebie.
ogórek z czosnkiem na ostro
papryka w tygrysiej skórze
bakłażan na parze
kalafior duszony z cebulką
zupa z dyni/cukinii/patisona
mielone smażone z pomidorami, czosnkiem i cebulką
bataty i ziemniaki na parze (z ziołami albo bez)
smażony ryż z warzywami
Wielkie Ocalenie Tengchongu (z łazankami)
kurczak z ananasem i papryką
phở po bytomsku
kapusta smażona z makaronem sojowym
kwietny omlet
mielone smażone z nacią marchwi i papryką
prawdziwki smażone z czosnkiem i papryką
brokuł smażony z czosnkiem i papryką
najprostsza zupa szpinakowa
wołowina z kuminem

2019-08-26

zapożyczenia z japońskiego w chińskim

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl, czyli pod egidą Unii Azjatyckiej.

A było to tak: Japończycy mieli oczywiście swój język, ale nie mieli pisma, więc gdy zobaczyli piękne chińskie znaki, nie mogli im się oprzeć i zaadaptowali je na swoje potrzeby. Gdy same chińskie znaki okazały się niewystarczające, na bazie tych znaków stworzyli jeszcze dwa sylabariusze, dzięki którym mogli już wyrazić w piśmie wszystko, co pomyśli japońska głowa.
Na tym tle czymś zupełnie fantastycznym wydają się wasei-kango albo hezhihanyu 和製漢語, czyli chińskie słowa stworzone w Japonii. Są to słowa, które istnieją w japońskim języku i składają się z chińskich znaków, choć nie powstały w Chinach. Wiele z nich istnieje tylko w języku japońskim, ale można znaleźć również całkiem sporą grupę, która, zrobiwszy w Japonii karierę, wywędrowała z powrotem do Chin i zagnieździła się w języku chińskim. Mało tego! Niektóre z nich tak udatnie małpują logikę języka chińskiego, że dzisiejsi Chińczycy pojęcia nie mają, że te słowa przywędrowały do nich z Japonii a nie są czysto chińskim wymysłem! Inne zaś są na tyle mocno związane z kulturą japońską, że każdy Chińczyk wie, że są importowane. Do takich słów należy na przykład ninja 忍者, po chińsku czytany rěn​zhě - sama koncepcja "wytrzymywacza" (bo to dokładnie znaczy to słowo) jest na tyle obca Chińczykom, że w Chinach takie słowo powstać nie mogło.​
Gdy w XIX wieku Japonia otwarła się na świat, Japończycy odkryli, że ich język jest zbyt przestarzały, by móc opisać ówczesną rzeczywistość i zaczęli importować zachodnie koncepcje - ale tworzyli dla nich japońskie słowa bazując na chińskich znakach bądź wykorzystywali stare znaki w kompletnie nowych kontekstach. Do takich znaków należy choćby świat 世界, który pierwotnie był terminem buddyjskim. Do nowych słów należą na przykład policja 警察, telefon 電話, nauka 科学 czy filozofia 哲学. Do dziś trwają spory, czy zostały one stworzone przez Japończyków, czy przez Chińczyków; wiadomo jednak, że powstały dopiero w odpowiedzi na pojawiające się nagle zachodnie koncepcje. Poniżej znajduje się lista wybranych zapożyczeń; myślę, że dla wielu obcokrajowców uczących się chińskiego, a nawet dla samych Chińczyków, obecność niektórych znaków będzie ogromnym zaskoczeniem. Jak to?! Więc TO zawdzięczamy Japończykom?!

  • 使徒 apostoł
  • 天文學 astronomia
  • 銀行 bank
  • 電池 bateria
  • 商業 biznes
  • 天主 (katolicki) Bóg
  • 文明 cywilizowany
  • 時間 czas
  • 讀者 czytelnik
  • 教養 edukacja
  • 經濟 ekonomia (słowo powstało niejako równolegle do istniejącego już wówczas w Chinach słowa 資生, które z czasem zostało wyparte przez pochodzące z Japonii 經濟).
  • 美學 estetyka
  • 哲學 filozofia
  • 物理 fizyka
  • 函數 funkcja matematyczna
  • 地理學 geologia
  • 觸媒 katalizator
  • 喜劇 komedia
  • 細胞 komórka (w biologii)
  • 領事 konsul
  • 元帥 marszałek
  • 物質 materia
  • 醫學 medycyna
  • 自然的 naturalny
  • 科學 nauka (science)
  • 客觀 obiektywny
  • 光學 optyka
  • 國會 parlament
  • 元素 pierwiastek (chemiczny)
  • 小說 powieść
  • 法律 prawo
  • 蛋白質 proteiny
  • 空間 przestrzeń
  • 心理學 psychologia
  • 微分學 rachunek różniczkowy
  • 戀愛 romantyczna miłość
  • 審判 rozprawa
  • 名詞 rzeczownik
  • 動力 siła napędowa
  • 社會 społeczeństwo (słowo powstało na bazie wyrażenia, które istniało już w starodawnym chińskim, ale zostało mu nadane nowe znaczenie)
  • 象徵 symbol
  • 美術 sztuki piękne
  • 電報 telegram
  • 理論 teoria
  • 悲劇 tragedia
  • 保險 ubezpieczenie
  • 知識 wiedza/intelekt
  • 新聞 wiadomości
  • 自由 wolność
  • 選舉 wybory
  • 行為 zachowanie
Inna grupa to całkiem nowe nabytki, związane ze wzrastającą popularnością japońskiej kultury w Chinach. Są to na przykład słowa takie jak:
  • 萌 przesłodki
  • 御宅族 otaku, z podziałem na otaku męskiego 宅男 i żeńskiego 宅女
  • 便當 bento (przy czym warto pamiętać, że mówi się tak raczej na Tajwanie, w Chinach częściej można spotkać formę 盒饭)
  • 人氣 popularność
  • 卡拉OK karaoke (w Chinach obecnie właściwie zawsze zastępowane KTV)
  • 漫畫 manga
  • 女優 aktorka - w Japonii ogólnie, a w Chinach niektórzy używają tego słowa tylko na aktorki grywające w filmach dla dorosłych.
Ciekawam, czy coś Was na tych listach zaskoczyło? A może powinnam coś dodać?

2019-08-24

kwietny omlet

Kwiatowe omlety to nasza, yunnańska, specjalność, ale doskonale można odtworzyć te smaki w Polsce. Warto sprawdzać w necie, które kwiaty są jadalne, a potem regularnie opędzlowywać ogródki!

Składniki:
  • miseczka stokrotek (samych okwiatów, bez łodyżek!)
  • garść pąków robinii akacjowej
  • dwa rozkłócone jajka
  • odrobina soli
Wykonanie:
Wszystko wymieszać i smażyć na małym ogniu najpierw z jednej, potem z drugiej strony.

2019-08-17

kapusta smażona z makaronem sojowym

Składniki:
  • Kapusta, posiekana w paseczki
  • Makaron sojowy, namoczony, a potem pokrojony tak, by długością przypominał kapustę i odsączony
  • Posiekany czosnek
  • Sos sojowy
  • Sól
Wykonanie:
  1. Rozgrzać wok, dolać olej, na gorący olej wrzucić czosnek i obsmażyć aż zapachnie.
  2. Dorzucić kapustę i skręcić ogień, by kapusta smażyła się powoli, puszczając sok.
  3. Gdy puści sok, dorzucić makaron, solidnie wymieszać i obsmażyć.
  4. Dodać kapkę sosu sojowego i ewentualnie dosolić do smaku.

2019-08-10

nawłociowe placuszki 一枝黄花粑粑

Mimozami jesień się zaczyna... Nawłocią znaczy, nie żadnymi mimozami. Gdyby się zaczynała mimozami, nie byłaby złotawa. Zbierając ten "chwast" z pobliskich nieużytków, po raz kolejny myślę, jak to się stało, że Chińczycy robią z nawłoci nawet aerozole do nosa na stany kataralne
a Polacy nie wiedzą nawet, jak się to-to nazywa...
Ja wiem. I wiem, że są nie tylko zdrowe, ale i pyszne.

Składniki:
  • 1 szklanka mąki pszennej
  • pół szklanki świeżych kwiatów nawłoci
  • 2 jajka
  • 1 szklanka jogurtu
  • 3/4 szklanki wody (najlepiej gazowanej)
  • szczypta soli
  • łyżka cukru
Wykonanie:
  1. Mąkę wsypać do miski.
  2. Dodać kwiaty i dobrze wymieszać z mąką.
  3. Dodać jajka, mleko, cukier, wodę i sól; zmiksować na względnie gładkie ciasto (nie będzie idealnie gładkie ze względu na kwiaty).
  4. Naleśniki smażyć na dobrze rozgrzanej patelni nasmarowanej tłuszczem do smażenia. Przewrócić na drugą stronę gdy spód naleśnika będzie już ładnie zrumieniony i ścięty.
Można też obtaczać w cieście całe baldachy, ale mnie bardziej smakują same kwiaty. Można też dodawać kwiaty do wypieków, na przykład do bułeczek czy chlebów.

2019-08-08

początek jesieni 立秋

Zgodnie z tradycyjnym chińskim kalendarzem, dziś jest Początek Jesieni 立秋. Stąd w środku lata późnojesienne zdjęcia czerwonolistnych klonów... ustrzelonych w Kunmingu na początku kwietnia :D

2019-08-03

Papryka w tygrysiej skórze 虎皮辣椒

W Yunnanie i Syczuanie jada się ją na ostro, korzystając z lokalnych ostrych papryk, na przykład z yunnańskiej zongkela, czyli pomarszczonej papryki. Jednak na potrzeby polskich przyjaciół, którzy nie są do yunnańskich ostrości przyzwyczajeni, stworzyłam paprykę w tygrysiej skórze z papryki słodkiej. Smak jest zupełnie inny, ale równie azjatycki.

Składniki:
  • różnokolorowa papryka, pokrojona na kawałki łatwe do uchwycenia pałeczkami
  • sól, cukier, ocet (najlepiej ciemny ryżowy, ale może być i inny), sos sojowy – po odrobinie
Wykonanie:
  1. Paprykę umyć i osuszyć, a resztę składników przygotować tak, żeby były w zasięgu ręki. Yunnańczycy nie wyjmują pestek z papryki, odcinają tylko ogonki, ale w słodkich paprykach byłoby to trudne. Jeśli jednak chcecie, by danie było pikantniejsze, oskrobcie pestki i usmażcie je razem z papryką.
  2. Uprażyć paprykę w suchym woku bez oleju. Poprzyciskać ją do dna, tak, żeby skórka była uprażona miejscami na brązowo.
  3. Dodać octu, podsmażyć w ruchu.
  4. Dodać cukru, soli, sosu sojowego i jeszcze raz podsmażyć w ruchu. Gotowe!