W obrębie starówki Zbudowanej Wody czyli Jianshui, miasteczka znajdującego się w yunnańskiej prefekturze Honghe, znaleźć można wiele skarbów. Stare siheyuany, parę świątyń, prześlicznie odnowione budyneczki w starym stylu, służące obecnie za kawiarnie czy pensjonaty. Jednak większość przyjezdnych szuka w Jianshui studni. Dlaczego? Przyjezdnych zawsze dziwi: jakim cudem miasto, które powstało tak dawno temu (co najmniej kilkaset lat udokumentowanej historii) nie jest położone nad żadnym źródłem pitnej wody? Nie ma tu ani rzeczek i strumyków, ani nawet porządnego jeziora. Czy miasto powstało na pustyni? Nie. Powstało w miejscu tak obfitym w wody gruntowe, że o wodę nie trzeba się było martwić. Wewnątrz niemal każdego siheyuanu a także na większości ulic wewnątrz murów miejskich można znaleźć studnie. Większość z nich przetrwała zresztą do dziś: wieść gminna niesie, że w obrębie starego miasta można znaleźć ponad 120 studni publicznych (gdyby wliczyć prywatne, liczba jeszcze by wzrosła!). Część z nich jest tak stara, że wlicza się je w poczet najważniejszych zabytków miasta; część jest nowsza, ale tak samo ważna. Na przykład mingowska studnia Daban 大板井 znajdująca się przy zachodniej bramie miejskiej znalazła się kiedyś w jednym z najpopularniejszych programów kulinarnych, dlatego większość przyjezdnych idzie do niej cykać foty, urzeczona nie tylko samą ogromną studnią, ale też faktem, że w XXI wieku można odwiedzić miasto, w którym ludzie chodzą do studni nabierać wodę. Bo, proszę Państwa, to, co w tych studniach najważniejsze to to, że działają i są używane. Nie tylko przez ubogich emerytów, którzy nosząc wodę ze studni zamiast skorzystać z wodociągów chcą przyoszczędzić na rachunkach. Tutejsi po prostu dalej swoje wiedzą: woda studzienna jest smaczniejsza i zdrowsza od tej wodociągowej. Ta ostatnia nadaje się może do płukania ubrań czy spuszczania wody... Chociaż nie, nawet do płukania nie bardzo - kumoszki nadal spotykają się nad studniami i przepierają ubrania w "dobrej" wodzie.
Niektóre studnie są tak stare i znane, że mają swoje nazwy i nawet punkt na elektronicznych mapach Jianshui. Niektóre są malutkie i znane tylko użytkownikom. Najczęściej odróżnia się je po ilości "oczu" czyli wylotów studni. Studnie jednooczne są oczywiście najczęstsze, ale dwu-, trzy- i czterooczne też się często zdarzają. Ewenementem jest studnia tuzinooczna, stworzona ewidentnie do celów plotkarskich. Po dziś dzień przy studniach trwa małomiasteczkowe życie: plotki, herbatka...
Wróćmy do studni będącej bohaterką drugoplanową programu kulinarnego. Otóż na bazie owej studziennej wody wyrabia się jedną z najsłynniejszych tutejszych przekąsek czyli lekko sfermentowane tofu, które jada się grillowane. Nic dziwnego, że wokół rzeczonej studni powstały dziesiątki grillowni mających w menu właśnie to najlepsze tofu... Swoją drogą, tych tradycyjnych tofu z Jianshui jest przynajmniej kilka rodzajów; osobiście przepadam za wilgotnym tofu, tak popularnym w Jianshui i Shipingu. To robione na bazie wody z ogromnej studni Daban nazywa się jednak po prostu tofu z zachodniej bramy 西门豆腐.
Wróćmy też do herbaty. Bez herbaty nie ma życia, a w Jianshui oczywiście herbata była i jest nadal parzona studzienną wodą, nadającą napojowi niespotykaną słodycz. Pewnie między innymi dlatego o porankach i pod wieczór przy dobrych studniach gromadzą się nie tylko mieszkańcy, ale i... nosiwody. W samym Jianshui noszenie wody na koromysłach już prawie nie jest spotykane, ale przy odrobinie szczęścia można ujrzeć wozy zaprzężone w koniki czy bawoły - choć i one są wypierane przez tuktuki i skutery.
Obfita obecność studni wpłynęła również w zauważalny sposób na obrzędowość jianshuiczyków. Wyjątkowo wysoką rangę uzyskało jedno z bóstw domowych, bóg studni. Po dziś dzień przy studniach zapala się trociczki, zwłaszcza zimą, bo zima uważana jest za porę "wodną". Oczywiście, są i studnie zaopatrzone w bardziej formalne miejsca kultu, np. Kryształowe Pałace.
Byliśmy w Jianshui za krótko, żeby odnaleźć wszystkie studnie, ale Tajfuniątko i tak miało ogromną radochę. Bardzo polecam zwiedzanie Jianshui śladem studni. Polecam też przyjechać na wystarczająco długo, żeby móc poobserwować życie, które przy tych studniach się toczy.
