Matka ryżu

To nie jest książka o Chinach. Wiem, że ryż się bardzo kojarzy, ale jednak nie. Rani Manicka to Malezyjka o cejlońskich, tamilskich korzeniach. I właśnie o Cejlonie (odrobinę), Malezji i tamilskiej rodzinie jest ta książka. Opowiada o czterech pokoleniach tej rodziny - powiedzmy, że obejmuje lwią część XX wieku. I choć historia XX wieku jest ważnym tłem dla opowieści (wiecie, co robili i jak się zachowywali Japończycy w Malezji w czasie IIWŚ?), to jednak na pierwszy plan wysuwa się rodzina. Na losy poszczególnych członków tej rodziny wpływa tak wiele czynników! Wychowanie, kapitał kulturowy, miejsce zamieszkania, status materialny... Wpływają na każdego z nas, ale - w tej książce widać, jak bardzo. Autorka świetnie pokazuje konsekwencje działań i braku działań bohaterów, bardzo skupia się na ich subiektywnym widzeniu świata (czy obiektywne jest w ogóle możliwe?), a podkreśla to... każąc wszystkim członkom rodziny choć na chwilę stać się narratorem tej opowieści. Rzeczywiste zdarzenia obieramy z łupinek wrażeń poszczególnych jednostek. Nawet pojedyncze wydarzenie może rozbić rodzinę... ale dla jednego z jej członków być może wydaje się ono całkiem nieważne.

Mnie książka daje do myślenia przede wszystkim dlatego, że znów jest to bardzo bolesna lektura o matce. Matka kocha najbardziej i krzywdzi najbardziej - czy wiedza o tym jest nas w stanie ustrzec przed popełnianiem tych samych błędów? Albo - zupełnie innych błędów o równie opłakanych skutkach?

Jest też następujący na odgniotek wątek małżeństwa - o tym, jak łatwo okazujemy złość, a o ile trudniej przychodzi nam okazanie miłości. O tym, jak mało sobie cenimy rzeczy, które uważamy za całkiem naturalne, zwykłe i pospolite. O tym, jak bardzo w ten sposób krzywdzimy tych, których kochamy najbardziej - czyli dzieci. Od momentu, gdy pojawią się dzieci, małżeńskie sprawy nie są już wyłącznie kwestią męża i żony. Warto pamiętać o tym, że dzieci uczą się przez obserwację i ich stosunek do nas zależy również od tego, jak traktujemy współmałżonka.

Dodatkowym smaczkiem jest ukazanie społeczeństwa Malezji - tygla, w którym mieszają się, ale nigdy nie potrafią się zrozumieć do końca Tamilowie, Malaje i Chińczycy, a także - początkowo - kolonialiści. Odmienności kulturowe, ale też tworzenie z tego zlepka nowej jakości. Wiele religii, w razie potrzeby Ganeśi świeczkę i Guanyin ogarek, zwyczaje, tabu - Malezja stała mi się nagle dużo bliższa.

Potrzebowałam trochę czasu, zanim się wciągnęłam. Teraz jednak bardzo się cieszę, że nie dałam się pokonać może nieco zbyt chaotycznemu początkowi.