niepodległość a samotność

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości, Unia Azjatycka, czyli japonia-info.pl i ja, przygotowała dla Was wpisy o najbardziej niepodległym z chińskich znaków.

獨 [独] dú - oznacza samotny, jedyny, pojedynczy oraz niepodległy. Najpierw słówko o samym znaku. Jego tradycyjna wersja składa się z psa 犬 w wersji kluczowej 犭 oraz z 蜀 sugerującego wymowę, ale nie tylko. Dawniej był to znak pewnego robaka - na pewno widzicie, że 虫 stanowi zarówno część tradycyjnego znaku, jak i pojawia się w wersji uproszczonej. Ponoć chodziło o taką larwę, która zajmowała całą roślinkę, nie dzieląc się z nikim. Co jednak ma pies do niepodległości i samotności? Otóż psy walczą o pozycję - czyli o niezależność, bo przecież tylko ten pies, który wygrał, mógł sam podejmować decyzje. Przegrany ucieka, wygrany samotnie ucztuje. Jako przeciwieństwo ukazuje się w chińskim owce 羊, które sądzą, że w kupie siła, stąd znak na stado zawiera owczą cząstkę: 群. 

Ze względu na obfitość znaczeń, znak ten występuje w wielu złożeniach: 

• 獨立 [独立] dúlì - niezależność, niezależny, stać samotnie 
• 獨特 [独特] dútè - unikalny, wyjątkowy 
• 單獨 [单独] dāndú - sam, w pojedynkę, samopas 
• 孤獨 [孤独] gūdú - samotny 
• 孤獨症 [孤独症] gūdúzhèng - autyzm. Dosł. samotna choroba 
• 獨生 [独生] dúshēng - jedynak/jedyny ocalały 
• 獨生子女 [独生子女] dúshēngzǐnǚ - jedynak/jedynaczka 
• 獨生女 [独生女] dúshēngnǚ - jedynaczka 
• 獨生子 [独生子] dúshēngzǐ - jedynak. Również w wersji 獨子 [独子] dúzǐ 
• 獨生子女政策 [独生子女政策] dúshēngzǐnǚzhèngcè - polityka jednego dziecka 
• 獨一 [独一] dúyī - jedyny, wyjątkowy 
• 獨一無二 [独一无二] dúyīwú'èr - jedyny w swoim rodzaju 
• 獨身 [独身] dúshēn - singiel, niezamężna/nieżonaty. Dosł. samotne ciało 
• 獨木不成林 [独----] dúmùbùchénglín - nie da się osiągnąć wiele w pojedynkę. Dosł. samotne drzewo nie tworzy lasu. Również w dłuższej wersji 
• 單絲不成線，獨木不成林 [单丝--线，独----] dānsībùchéngxiàn, dúmùbùchénglín - pojedyncze jedwabne włókno nie tworzy nici, samotne drzewo nie tworzy lasu. 
• 獨吞 [独吞] dútūn - okupować, zatrzymywać coś tylko dla siebie. Dosł. samotnie połykać 
• 唯獨 [唯独] wéidú - wszystko, z wyjątkiem... 
• 獨裁 [独裁] dúcái - dyktatura. Dosł. samotne decyzje. 
• 獨家 [独家] dújiā - wyłączność. Dosł. pojedynczy dom (ma prawo do czegoś tam) 
• 獨行 [独行] dúxíng - iść swoją drogą (dosłownie i w przenośni) 
• 獨斷專行 [独断专行] dúduànzhuānxíng - decydować i postępować wg własnego widzimisię 
• 獨角獸 [独角兽] dújiǎoshòu - jednorożec 
• 獨創 [独创] dúchuàng - innowacja 
• 獨創性 [独创性] dúchuàngxìng - innowacyjność oryginalność 
• 獨到 [独到] dúdào - oryginalny, wyjątkowy 
• 獨自 [独自] dúzì - w pojedynkę, samotnie 
• 獨資 [独资] dúzī - stanowiący pełną własność 
• 獨棟 [独栋] dúdòng - wolno stojący budynek 
• 情有獨鍾 [情有独钟] qíngyǒudúzhōng - mieć słabość do czegoś/kogoś 
• 獨院 [独院] dúyuàn - prywatne podwórko/dziedziniec 
• 獨處 [独处] dúchǔ - żyć samotnie/spędzać z ukochanym czas sam na sam 
• 獨行俠 [独行侠] dúxíngxiá - samotnik, singiel, kawaler. Dosł. bohater podróżujący samotnie 
• 獨秀 [独秀] dúxiù - prześcignąć, stać ponad tłumem 
• 特立獨行 [特立独行] tèlìdúxíng - niekonwencjonalny; niezależność czynów 
• 獨佔 [独占] dúzhàn - zmonopolizować, dominować, kontrolować 
• 獨舞 [独舞] dúwǔ - taniec solowy 
• 獨步 [独步] dúbù - samotnie chodzić; niezrównany, niedościgniony 
• 獨奏 [独奏] dúzòu - występ solowy, solówka 
• 獨尊 [独尊] dúzūn - wyższość, przewaga (religii, ideologii itp.), dominacja 
• 一枝獨秀 [一枝独秀] yīzhīdúxiù - wybitny. Dosł. tylko jedna gałązka drzewa rozkwita 
• 獨木舟 [独木舟] dúmùzhōu - kajak, canoe, piroga, czółno 
• 獨樹一幟 [独树一帜] dúshùyīzhì - wyróżniać się, postępować według własnego uznania. Dosł. flaga na samotnym drzewie 
• 獨膽 [独胆] dúdǎn - samotny bohater 
• 獨酌 [独酌] dúzhuó - pić do lustra 
• 獨白 [独白] dúbái - monolog 
• 獨居 [独居] dújū - mieszkać samotnie 
• 惟獨 [惟独] wéidú - jedyny 
• 獨立戰爭 [独立战争] dúlìzhànzhēng - wojna o niepodległość 
• 獨守空房 [独守空房] dúshǒukōngfáng - (o mężatce) - samotnie dbać o dom (np. gdy mąż w podróży służbowej) 
• 獨當一面 [独当一面] dúdāngyīmiàn - wziąć odpowiedzialność za 
• 獨角戲 [独角戏] dújiǎoxì lub 獨腳戲 [独脚戏] dújiǎoxì - monodram, one-man show 
• 獨木橋 [独木桥] dúmùqiáo - drewniana kładka z jednego pnia drzewa, przen. trudna droga 
• 獨唱 [独唱] dúchàng - solowy śpiew 
• 獨輪車 [独轮车] dúlúnchē - taczka, monocykl 
• 獨眼龍 [独眼龙] dúyǎnlóng - jednnooki. Dosł. jednooki smok 
• 慎獨 [慎独] shèndú - zachowywać się jak przystoi w życiu prywatnym 
• 單打獨鬥 [单打独斗] dāndǎdúdòu - walczyć samotnie 
• 無獨有偶 [无独有偶] wúdúyǒu'ǒu - niejedyne; to nie jedyny taki przypadek 
• 獨霸一方 [独霸一方] dúbàyīfāng - być władcą danego miejsca (środków, rynku itd.), nie musieć się z nikim dzielić i przed nikim chylić czoła 
• 獨霸 [独霸] dúbà - dominować, monopolizować 
• 罷黜百家，獨尊儒術 [罢黜百家，独尊儒术] bàchùbǎijiā, dúzūnrúshù - lekceważyć tysiąc szkół, szanować tylko Konfucjusza - jedyna dominująca ideologia. Również w wersji skróconej do drugiego zdania: 
• 獨尊儒術 [独尊儒术] dúzūnrúshù - szanować tylko Konfucjusza 
• 獨攬 [独揽] dúlǎn - monopolizować 
• 獨攬市場 [独揽市场] dúlǎnshìchǎng - zmonopolizować rynek 
• 獨領風騷 [独领风骚] dúlǐngfēngsāo - par excellence, najlepszy z możliwych, niezrównany 
• 獨佔鰲頭 [独占鳌头] dúzhàn'áotóu - być czempionem (o tym jeszcze napiszę jutro :)) 
• 司法獨立 [司法独立] sīfǎdúlì - niezależność sądów 
• 踽踽獨行 [踽踽独行] jǔjǔdúxíng - iść samotnie, polegać tylko na sobie 
• 非獨立 [非独立] fēidúlì - zależny 
• 獨來獨往 [独来独往] dúláidúwǎng - introwertyk, indywidualista. Dosł. samotnie przychodzi, samotnie odchodzi 
• 獨出心裁 [独出心裁] dúchūxīncái - ukazywać oryginalność, robić coś inaczej niż wszyscy 
• 失獨家庭 [失独家庭] shīdújiātíng - rodzina, która utraciła jedyne dziecko 
• 失獨 [失独] shīdú - pozbawiony jedynego dziecka 
• 金雞獨立 [金鸡独立] jīnjīdúlì - złoty kogut stoi na jednej nodze (pozycja taichi); stać na jednej nodze 
• 九宮格數獨 [九宫格数独] jiǔgōnggéshùdú - sudoku. Częściej się jednak używa oryginalnej japońskiej nazwy 数独 sūdoku, tylko w chińskiej wymowie: 數獨 [数独] shùdú. 
• 獨體字 [独体字] dútǐzì - niepodzielne chińskie znaki, np. 木、心 
• 匠心獨運 [匠心独运] jiàngxīndúyùn - pokazywać wielką kreatywność i oryginalność 
• 獨樹一格 [独树一格] dúshùyīgé - mieć swój unikalny styl 
• 獨具 [独具] dújù - mieć unikalny np. smak, talent 
• 獨立門戶 [独立门户] dúlìménhù - iść na swoje (o małżeństwie, które nie mieszka z rodzicami) 
• 非獨 [非独] fēidú lub 不獨 [不独] bùdú - nie tylko 
• 獨立自主 [独立自主] dúlìzìzhǔ - niezależny i autonomiczny; mieć kontrolę nad własnymi sprawami 
• 獨角鯨 [独角鲸] dújiǎojīng lub 一角鲸 yījiǎojīng - narwal jednozębny 
• 獨語 [独语] dúyǔ - partia solowa (w operze) 
• 孤獨於世 [孤独于世] gūdúyúshì - nie mieć na tym świecie nikogo 
• 獨斷 [独断] dúduàn - decydować samemu, z nikim nie konsultując, arbitralnie 
• 獨力 [独力] dúlì - własną siłą, bez niczyjej pomocy 
• 獨獨 [独独] dúdú - samotnie 
• 鰥寡孤獨 [鳏寡孤独] guānguǎgūdú - ludzie nie mający w nikim oparcia. Dosł. wdowcy, wdowy, sieroty, bezdzietni 
• 獨苗 [独苗] dúmiáo - jedyne dziecko, jedyny dziedzic. Dosł. samotny pęd 
• 單根獨苗 [单根独苗] dāngēndúmiáo - jedyny potomek. Dosł. jeden korzeń, jeden pęd 
• 獨立鑽石 [独立钻石] dúlìzuànshí - samotnik (gra planszowa) 
• 獨行其是 [独行其是] dúxíngqíshì - iść swoją drogą, postępować niezależnie 
• 獨居石 [独居石] dújūshí - monacyt. Dosł. kamień mieszkający samotnie 
• 獨屬 [独属] dúshǔ - należeć wyłącznie do; zarezerwowany dla 
• 戛戛獨造 [戛戛独造] jiájiádúzào - kreatywny, oryginalny 
• 獨夫民賊 [独夫民贼] dúfūmínzéi - tyran, dyktator, ciemiężca ludu 
• 獨夫 [独夫] dúfū - niepodzielny władca, dyktator 
• 你走你的陽關道，我過我的獨木橋 [你走你的阳关道，我过我的独木桥] nǐzǒunǐde Yángguān Dào, wǒguòwǒdedúmùqiáo - Idź swym traktem, ja pójdę moją kładką. Czyli idź w swą stronę, ja pójdę w moją. Często używane przy okazji rozstania z przytupem 
• 獨出一時 [独出一时] dúchūyīshí - nieporównywalny, stokroć lepszy od konkurencji 
• 獨有 [独有] dúyǒu - unikalne, specyficzne, endemiczne 
• 獨放異彩 [独放异彩] dúfàngyìcǎi - znakomity występ 
• 獨具匠心 [独具匠心] dújùjiàngxīn - oryginalny, pomysłowy 
• 獨具隻眼 [独具只眼] dújùzhīyǎn - widzieć to, co przegapiają inni, być przenikliwym 
• 獨膽英雄 [独胆英雄] dúdǎnyīngxióng - niezwykle odważny bohater 
• 獨腳跳 [独脚跳] dújiǎotiào - skakać na jednej nodze 
• 獨個 [独个] dúgè - w pojedynkę 
• 離獨 [离独] lídú - rozwiedziony/a 
• 獨辟蹊徑 [独辟蹊径] dúpìxījìng - pokazywać oryginalność. Dosł. wydeptywać nową ścieżkę 
• 獨裁者 [独裁者] dúcáizhě - dyktator, autokrata 
• 獨人秀 [独人秀] dúrénxiù - one-man show 

Kiedy spojrzeć na to słówko z chińskiego punktu widzenia, łatwo zrozumieć, dlaczego młodzi Chińczycy tak chętnie podążają utartymi szlakami, dlaczego tak ciężko im odciąć pępowinę, dlaczego wola rodziców jest dla nich ważniejsza niż samodzielne przeżywanie życia. Niezależność to samotność. Wiedzą to nie z doświadczenia (które przecież teoretycznie mogłoby być inne); mają to wdrukowane językowo. A przecież nikt nie chce być samotny, a już na pewno nie Chińczyk, od małego przyuczany do kolektywizmu. 

Z drugiej jednak strony... zwróćcie uwagę na to, że w języku polskim słowem podstawowym jest podległość, a dopiero do niej dodaje się przeczenie, by uzyskać niepodległość. W chińskim jest na odwrót. Słowem podstawowym jest niepodległość 獨立 [独立] dúlì, a dopiero do niej dodaje się przeczenie, by uzyskać podległość, zależność: 非獨立 [非独立] fēidúlì. Ciekawe, co w naszych głowach dzieje się przez brak i obecność małego słówka "nie"...

Tutaj poczytacie o tym, jak korzystają z tego znaku Japończycy.