家神 bóstwa domowe

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl, kirgiski.pl oraz enesaj.pl czyli pod egidą Unii Azjatyckiej.

Opisując ceremonię ofiarną la wspomniałam, że składa się wówczas ofiary domowym bóstwom. Dziś więc, z okazji święta Laba, chciałam Wam te bóstwa przedstawić. 

Bóstwa domowe, na Tajwanie zwane też buddami domowej sali 家堂佛, to bóstwa, które czci się nie w świątyniach, a w domach, a których głównym zadaniem jest opieka nad danym domostwem. W dawnych czasach mawiało się najczęściej o piątce lub szóstce domowych bóstw, trzeba jednak pamiętać, że ich liczba oraz personalia były różne w różnych czasach i regionach. Najwcześniejszą wzmiankę o bóstwach domowych można znaleźć w Księdze Obyczajów Zhou. Opisane są tam bóstwa drzwi, okien, studni, kuchni i środka (domostwa). Cesarz i uczeni musieli wybrać, któremu złożyć ofiarę i dopilnować, by złożyć ją w odpowiednim czasie. W owych czasach nasze bóstwa nie miały jeszcze imion. W późniejszych czasach w różnych regionach Chin zaczęto czcić rozmaite "niezależne" bóstwa właśnie jako te domowe. Na Tajwanie najczęściej czci się taką piątkę bóstw domowych: 

• 觀音菩薩 - boginię Guanyin 
• 天上聖母 - Matkę Boską 
• 關聖帝君 - Guan Yu bądź 玄天上帝 - Xuanwu 
• 灶君 - Kuchennego Boga 
• 土地神 - Boga Ziemi 

Szóstka bóstw domowych najczęściej czczona w Chinach to z kolei: 

• 灶王 - Kuchenny Bóg 
• 地主神 - Bóg Środka Domostwa 
• 門神 - Bóstwa Drzwi 
• 井泉童子 - Chłopiec Studni i Źródła 
• 三姑夫人 - Bogini Wychodka 

Niektóre z bóstw bywały w różnych regionach podmieniane na inne, np. zamiast Kuchennego Boga występował 鍾馗 Zhong Kui, albo zamiast Bogini Wychodka - Bóg Wychodka 東廁司. Widać więc, że bóstw domowych były dwa rodzaje: pierwszy kojarzy się mocno z animizmem: skoro drzewo ma duszę i kamień, i zwierzę też, to oczywiste, że drzwi czy kuchnia też będą miały. Bogowie są po prostu wszędzie. Drugi zaś to regularne bóstwa, tylko udomowione. 

Powyższa lista nie wyczerpuje bynajmniej listy bóstw domowych, które starożytny Chińczyk mógł czcić. Przede wszystkim należy dodać przodków, którzy przecież opiekują się nie tylko potomstwem, ale i miejscem zamieszkania. Po drugie, np. bóstwa drzwi dzieliły się na 门神 i 户神 czyli bóstwa drzwi dwuskrzydłowych i jednoskrzydłowych, a do bóstw występujących w każdym domu dodawano stopniowo również bóstwa rozmaitych przydomowych obiektów, np. Boga Spichlerza 倉神. Na dobrą sprawę - pewnie każdy dodawał, co mu się wydało potrzebne, bo znalazłam też wzmianki o tym, że do bóstw domowych załapał się Bóg Pieniędzy czy też Mazu. 

Gdybym od dziś miała zacząć czcić jakieś domowe bóstwa, na własne potrzeby stworzyłabym inną wielką piątkę: Boga Najgłębszej Półki W Lodówce (modliłabym się doń, by nie marnować jedzenia), Boga Niezagrzybionych Ścian, Boga Zewnętrznego Parapetu (chroniłby moje uprawy przed wiewiórkami i przed nadchodzeniem myszy i szczurów), Boga Kofeiny (żeby na półeczce nigdy nie zabrakło kawy) i Boga Biblioteczki, który winien dbać o to, żeby wszystkie książki się zawsze mieściły.

A Wy? Jakie domowe bóstwa prosilibyście o opiekę? 

Tutaj poczytacie o pewnym ajnuskim domowym bóstwie, tutaj o ukrytych mieszkańcach kirgiskich domów, a tutaj o czuwaskim bóstwie domowym.