angielskie zapożyczenia w chińskim

Dzisiejszym wpisem rozpocznę na blogu Miesiąc Języków, akcję blogów językowych i kulturowych, z którymi od jakiegoś czasu współpracuję. Przez cały wrzesień będą się ukazywać nasze posty o różnych językach/krajach z perspektywy innych języków/krajów. Już sobie ostrzę zęby na klika z tych wpisów...
Dziś na tapecie język angielski. U mnie oczywiście - o związkach angielskiego z chińskim, ale na innych blogach znajdziecie powiązania z innymi językami. Linki tradycyjnie podaję na dole wpisu.

W języku chińskim, jak i w wielu innych, istnieją zapożyczenia z angielskiego. Problem w tym, że chiński ma bardzo, ale to bardzo ograniczoną ilość sylab. Nie wszystkie głoski można ze sobą łączyć, brzmienia typu "chrząszcz" czy inne zbitki wielu spółgłosek są w chińskim niemożliwe. Ilość brzmień związanych z samogłoskami też nie poraża. Skutek? Próby oddania fonetyki angielskiego wyrazu są często z europejskiego punktu widzenia dosyć zabawne, a często przez nas całkowicie niezrozumiałe. To nie tak, jak z poczciwym komputerem, który brzmi po angielsku i polsku wystarczająco podobnie, że obie strony mogą się domyślić, o co chodzi. Brzmienia są czasem odleciane w kosmos, a ja je oczywiście kolekcjonuję z uporem maniaka. Pominę tu nazwy własne i nazwiska, które zasługują na osobną notkę.
Drugą sprawą jest to, że te tzw. fonetyczne tłumaczenia wyrazów siłą rzeczy muszą bazować na chińskich znakach, które istniały już wcześniej i mają określoną wymowę i znaczenie. Oczywiście dla Chińczyka te zbitki są oczywiste i żaden nie rozbija tych wyrazów na części pierwsze ani nie tłumaczy ich dosłownie, ale spróbujcie sobie wyobrazić, jak frustrujące musi być szukanie w słowniku wyrazów, jeśli nie znamy danej zbitki, a wyszukujemy cząstkowo, znak po znaku... Oczywiście, zdarzają się i słowa, które przetłumaczono wprawdzie fonetycznie, ale używając takich znaków, które doskonale pokazują znaczenie danego słowa. Pozwolę sobie przetłumaczyć dosłownie te wyrazy, których zbitki są fonetycznym tłumaczeniem angielskich słów. Kolejność: angielski wyraz, chińskie znaczki, fonetyczna transkrypcja wymowy znaku, w nawiasie polska wymowa, najbardziej zbliżona do tego, jak brzmi dany wyraz, a później dosłowne tłumaczenie danego znaku/danych znaków, wraz z moim komentarzem, jeśli mi się nasunie. Znajdzie się tu parę słów, które również dla Anglików są słowami obcymi, ale to właśnie przez wersję angielską trafiły do chińskiego, więc przymrużmy oko ;)

B
*bacon 培根 péi​gēn - uprawiać korzenie
*ballet 芭蕾 bā​lěi - pąk banana
*bandage 绷带 bēng​dài - wiązać pas - wspaniałe tłumaczenie, mówiące od razu, do czego służy bandaż :)
*bar 吧 ba - pierwotnie znak będący partykułą wyrażającą sugestię/domysł
*beer 啤酒 pí​jiǔ (wym. pidzioł) - znak pi został wymyślony specjalnie na użytek piwa, a drugi znak to po prostu alkohol.
*bikini 比基尼 bǐ​jī​ní (wym. bidzini) - dosłownie: porównywać podstawy buddyjskich mniszek :D
*blog 博客 bó​kè (wym. błoke) - gość lubiący hazard albo 部落格 bù​luò​gé - styl plemienia
*bowling　保龄 bǎo​líng - dosłownie "chronić wiek"
*bus　巴士 bā​shì (wym. baszy) - marzyć o czymś, gorąco czegoś pragnąć + uczony - przetłumaczyłabym to jako pragnienie zostania uczonym.

C
*card 卡 kǎ - utknąć, być zablokowanym
*cartoon 卡通 kǎ​tōng - utknąć przejść (śliczny oksymoron, prawda? :))
*cha-cha 恰恰舞 qià​qià​wǔ (wym. ciacia wu) - wu to taniec, a qia to precyzja, więc cha-cha jest precyzyjnym tańcem ;)
*champagne 香槟 xiāng​bīn - pachnący betel
*cheese 芝士 zhī​shì (wym. dżyshy) - sezamowy uczony albo 起司 qǐ​sī (wym. cisy) - wstający oficer
*chiffon 雪纺 xuě​fǎng (wym. śłefang) - utkany śnieg - cudowne tłumaczenie dla delikatnej tkaniny!
*chocolate - 巧克力 qiǎo​kè​lì (wym. ciałkeli) - talent przezwycięża siłę albo 朱古力 zhū​gǔ​lì (wym. dżuguli) - cynobrowa starodawna siła
*clone　克隆 kè​lóng - przezwyciężyć dobrobyt
*club 俱乐部 jù​lè​bù (wym. dźulebu) - razem + radość + sekcja = sekcja wspólnej radości. Moim zdaniem świetne tłumaczenie; choć fonetycznie znacznie odbiega od pierwowzoru, znaczenie oddano bardzo udatnie :)
*coffee - 咖啡 kā​fēi - tutaj stworzono nowe znaki specjalnie dla kawy :)
*cookie 曲奇 qǔ​qí (wym. ćuci) - pokręcony i dziwaczny
*cool 酷 kù - pierwotnie znak był zarezerwowany dla słowa "bezlitosny" ;)
*copy　拷贝 kǎo​bèi - torturować muszlę

D
*domino 多米诺 duō​mǐ​nuò - obietnica dużej ilości ryżu ;)

E
*engine 引擎 yǐn​qíng (wym. jincin) - pociągać i podtrzymywać

F
*fan (w znaczeniu entuzjasta) 粉丝 fěn​sī - jedwabny puder
*formalin 福马林 fú​mǎ​lín - las szczęśliwych koni

G
*geek 极客 jí​kè (wym. dzike) - ekstremalny gość ;)
*gene 基因 jī​yīn (wym. dzijin) - baza powodów - świetne tłumaczenie, prawda?
*ghetto 隔都 gé​dōu - oddzielne miasto - cudne tłumaczenie.
*golf 高尔夫 gāo​'ěr​fū - wysoki + ty + mąż - przetłumaczyłabym to jako "jesteś wysokim mężem"
*guitar 吉他 jí​tā (wym. dzita) - szczęśliwy on ;) No pewnie, że szczęśliwy, jak gra na gitarze...

H
*hacker 黑客 heike - czarny gość
*hamburger 汉堡 hàn​bǎo - chiński fort
*heroin　海洛因 hǎi​luò​yīn (wym. hajlłojin) - morze + rzeka + powód.
*humour 幽默 yōu​mò (wym. jołmło) - tutaj nie tylko fonetyka, ale i semantyka poległy na całej linii, dosłownie te dwa wyrazy można by próbować przetłumaczyć jako "cichociemnych"...

J
*jacket　夹克 jiā​kè (wym. dziake) - zaklinować przezwyciężyć

L
*laser 雷射 léi​shè (wym. lejsze) - piorunowy strzał - faktycznie, skojarzenie bezbłędne. Szkoda, że to tłumaczenie przyjęło się tylko na Tajwanie...
*logic 逻辑 luó​ji (wym. lłodzi) - skompilowany patrol

M
*macaron (te takie francuskie ciasteczka, żeby nie było niedomówień) 马卡龙 mǎ​kǎ​lóng - koń utknął w smoku ;) bardzo obrazowe, nieprawdaż?
*marathon 马拉松 mǎ​lā​sōng - koń ciągnie drzewo
*microphone 麦克风 mài​kè​fēng - zboże przezwyciężyło wiatr
*mini- 迷你 mí​nǐ - durzę się w Tobie ;) [bo małe jest piękne, oczywiście ;)]
*model 模特 mó​tè - wzór specjalny [akurat to fonetyczne tłumaczenie faktycznie świetnie pasuje do znaczenia - coś modelowego jest przecież faktycznie specjalnym wzorem!]
*modern　摩登 mó​dēng - ścierać + wspinać
*mosaic 马赛克 mǎ​sài​kè - przezwyciężyć konne wyścigi ;)
*motor 摩托 mó​tuō - ścierać + polegać na kimś
*mummy 木乃伊 mù​nǎi​yī - drzewo okazało się być nim. Albo on drzewem. A może jednak dobrze zachowanym trupem ;)

N
*neon lamp 霓虹灯 ní​hóng​dēng - deng to lampa, a ni i hong oba oznaczają tęczę. Więc neon to tęczowa lampa :)

O
*opium 鸦片 yā​piàn (wym. japien) - kruczy plasterek

P
*party 派对 pài​duì - grupa par - świetne tłumaczenie, bo przecież na imprezy najczęściej chadza się z "osobami towarzyszącymi" ;)
*pie 派 pài - klika, frakcja, grupa
*pizza 披萨 pī​sà - złamać buddyjskie bóstwo
*poker 扑克 pū​kè - uderzyć i przezwyciężyć
*pudding 布丁 bù​dīng - mężczyzna z materiału :D

R
*radar 雷达 léi​dá - piorun dotarł - ja bym przetłumaczyła "trafiony przez piorun" ;)

S
*salad 色拉 sè​lā - kolor + ciągnąć albo 沙拉 shā​lā (wym. szala) - piasek + ciągnąć
*salmon 三文鱼 sān​wén​yú sanwen to trzy kultury, yu to ryba, czyli łosoś jest rybą trzech kultur :)
*salon 沙龙 shā​lóng (wym. szalong) - piaskowy smok - to słowo mnie zawsze rozbraja :)
*sandwich 三明治 sān​míng​zhì (wym. sanmingdży) - rząd (w sensie administracyjnym) trzech jasności
*sardine 沙丁鱼 shā​dīng​yú (wym. szadingyu) - yu to ryba, a shading piasek + mężczyzna, czyli sardynka to ryba piaskowego mężczyzny.
*sauna 桑拿 sāng​ná - morwa + chwytać = chwycić morwę ;)
*shock　休克 xiū​kè (wym. siołke) - odpocząć od przezwyciężania
*show　秀 xiù (wym. sioł) - pierwotnie elegancki, przystojny, pełen gracji
*soda 苏打 sū​dá - odżyć + uderzyć
*sofa 沙发 shā​fā (wym. szafa) - piasek wysyłać

T
*talk show 脱口秀 tuō​kǒu​xiù (wym. tuokousioł) - zdjąć z ust pełnię gracji [i znów fantastyczne tłumaczenie, bo "talk" zostało przetłumaczone jako zdejmowanie czegoś z ust]
*tank　坦克 tǎn​kè - gładki, równy + przezwyciężać [w sumie to tłumaczenie fonetyczne też jest ok, bo czołg w końcu przezwycięża wszystko dość gładko...]
*T-shirt　T恤 T-xù (wym. tiśu) - T niepokój
*toast 吐司 tǔ​sī (wym. tusy) - rzygający oficer albo 土司 tǔ​sī - ziemny oficer
*totem 图腾 tú​téng - rysunek w galopie - też świetne, doskonale mi pasuje do walk plemiennych z totemami wymalowanymi na piersiach Indian prosto z mojej nastoletniej głowy ;)

V
*vitamin 维他命 wéi​tā​mìng - zachować jego życie - kolejne cudne tłumaczenie - przecież zachowujemy zdrowie i życie jedząc witaminy...
*voodoo 巫毒 wū​dú - magiczna trucizna - wspaniałe tłumaczenie!

Y
*yoghurt 优格 yōu​gé - świetny standard
*yuppie 雅皮士 yǎ​pí​shì - uczony o eleganckiej skórze ;)

Oczywiście, powyższe przykłady nie wyczerpują listy zapożyczeń z angielskiego w języku mandaryńskim; pominęłam większość nomenklatury okołochemicznej czy okołofizycznej, nazwy miar, wag czy waluty - zapożyczenia tego typu słów są dość oczywiste właściwie w większości współczesnych języków. Duża część zapożyczeń dotyczy produktów spożywczych, wcześniej w Chinach nieznanych, albo mebli, które pojawiły się wraz z obcokrajowcami. Część tych zapożyczeń dorobiła się chińskich wersji, np. na jogurt zamiast youge można powiedzieć 酸奶 suān​nǎi - kwaśne mleko. Chińczycy nie rozróżniają niestety kwaśnego mleka od jogurtu, co jest tym dziwniejsze, że wszystkie chińskie jogurty są niemożebnie słodkie...
Wracając do rzeczy - właściwie dopiero tworzenie tej listy spowodowało, że zastanowiłam się głębiej nad obecnością obcojęzycznych zapożyczeń w języku polskim. I dopiero na tym tle wydało mi się, że w sumie w chińskim tych zapożyczeń jest całkiem niewiele. Nawet sprzęty, które pojawiły się w Chinach wraz z obcokrajowcami, jak komputer czy radio, mają swoje chińskie nazwy, z anglojęzyczną wersją nie mające nic wspólnego. To z jednej strony utrudnia naukę języka - rzadko znajdziemy wyrazy, które wejdą nam w głowę zupełnie bezboleśnie, właśnie tak jak komputer czy radio. Z drugiej strony - chiński naprawdę się niewiarygodnie rozwija. Bazując na odwiecznych pojęciach i starych znakach tworzy, czasem naprawdę przepiękne, nowe słowa, zamiast po prostu wchłaniać coś obcego.
Dodatkową korzyścią tworzenia tego postu jest to, że maraton będzie mi odtąd tworzył w głowie obraz konia ciągnącego sosnę, a każde wejście do salonu będzie ujeżdżaniem piaskowego smoka. Jakkolwiek by on miał wyglądać ;)

Poniżej lista innych wpisów:
Angielski: Angielski c2 - Antipodean English; Specyfika języka - Angielskie vs. amerykańskie idiomy; English with Ann - angielski = angielski?; Head Full of Ideas - COOKIE vs. BISCUIT; W Krainie Deszczowców - Irlandzki angielski
Francuski: Madou en France - Parlez-vous franglais? Frenglish w pigułce; Love for France - Z Francji do Anglii kanałem la Manche
Kirgiski: O języku kirgiskim po polsku - Manas po angielsku, czyli opowieść o niezwykłym tłumaczu
Niemiecki: Niemiecka Sofa - Jak mówi się po niemiecku w anglojęzycznych filmach?; Językowy Precel - Pseudoanglicyzmy w języku niemieckim
Szwedzki: Szwecjoblog - 7 szwedzkich słów, z których śmieją się anglojęzyczni