Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl, czyli pod egidą Unii Azjatyckiej.
Z okazji Święta Środka Jesieni, które w tym roku wypada właśnie dziś, opowiem Wam o księżycu. Wiecie przecież, że nasze święto wypada zawsze w pełnię ósmego miesiąca księżycowego, a jego drugą nazwą jest po prostu 月夕 yuèxī - dosł. księżycowy wieczór. A może... księżycowy księżyc? Trzeba Wam bowiem wiedzieć, że dawno, dawno temu, gdy pismo służyło Chińczykom głównie do zapisywania złotych myśli na kościach wróżebnych, zaistniał znak 夕 xī, który znaczył dokładnie to samo, co 月 - księżyc. Też wygląda jak sierpik na niebie, przy czym w przypadku 夕 stawał się on częścią składową słów związanych głównie z porą dnia, gdy księżyc dopiero wzeszedł, czyli ze zmierzchem czy też wczesnym wieczorem.
Jednym z najsławniejszych wieczorów opatrzonych "krzywym księżycem" jest oczywiście chińskie Święto Zakochanych czyli Podwójna Siódemka 七夕 Qīxī - siódmy wieczór siódmego miesiąca księżycowego. Nawet on przegrywa jednak z wigilią chińskiego Nowego Roku czyli 除夕 Chúxī. Ale nawet na zwykły zachód słońca mówi się po prostu 夕陽 [夕阳] xīyáng - dosł. księżyc słońce. Blask zachodzącego słońca nazwiemy 夕照 xīzhào. Jeśli zaś chodzi nam nie tylko o wieczór, ale o całą dobę, powiemy 朝夕
zhāoxī - czyli rano, wieczór, we dnie, w nocy albo innymi słowy - jak
dzień długi. Za to jeśli chcemy podkreślić szybkie tempo, powiemy 一夕 yīxī - przez noc; natychmiast; bardzo szybko. Dziś wszakże krzywy księżyc trafia się głównie w idiomach, a nie w mowie potocznej: 夕陽西下 [夕阳西下] xīyángxīxià - dosł. słońce zachodzi na zachodzie. Oprócz zgodnego z prawdą opisu przyrodniczego mamy tu jednocześnie ładny eufemizm opisujący kogoś/coś, co lata świetności ma już za sobą. Sic transit gloria mundi w chińskim wydaniu. Mamy też chiński odpowiednik carpe diem -
只爭朝夕 [只争朝夕] zhǐzhēngzhāoxī to chwytać każdą chwilę; zrobić jak najlepszy użytek z danego sobie czasu.
前夕 qiánxī to oczywiście poprzedni wieczór, czyli wigilia. Dlatego Wigilia Bożego Narodzenia nazywa się po chińsku 聖誕前夕 [圣诞前夕] Shèngdànqiánxī, Sylwester - 新年前夕 xīnniánqiánxī a Halloween 萬聖節前夕 [万圣节前夕] Wànshèngjié Qiánxī czyli dosłownie wigilia Wszystkich Świętych.
Ze wspomnianą wcześniej zbitką porannowieczorną 朝夕 stworzono kilka ładnych idiomów, np.
- 朝不保夕 zhāobùbǎoxī - kiedy rano nie wiemy, czy dotrwamy do wieczora; gdy trwa nieustający kryzys i ledwo wiąże się koniec z końcem. Również w wersji 朝不慮夕 [朝不虑夕] zhāobùlǜxī
- 朝過夕改 [朝过夕改] zhāoguòxīgǎi - wieczorem poprawiać błędy z poranka. Czyli szybko się zmieniać na lepsze, szybko uczyć się na błędach. Również w wersji 朝聞夕改 [朝闻夕改] zhāowénxīgǎi.
- 朝乾夕惕 zhāoqiánxītì - pracować pilnie i ostrożnie jak dzień długi.
Jednak moim najukochańszym idiomem jest oczywiście
朝饔夕飧 zhāoyōngxīsūn - zajmować się wyłącznie obżarstwem. Dosł. Rano śniadanie wieczorem kolacja. Zwróćcie uwagę po pierwsze na dwa cudne, dziś już nieużywane (a szkoda!) słówka o jedzeniowym kluczu: 饔 yōng - śniadanie, 飧 sūn - kolacja. Zwłaszcza kolacja: jest zbitką właśnie zmierzchu 夕 i jedzenia 食! A po drugie - najwyraźniej osobę, która znajdowała czas na spożycie i śniadania, i kolacji, należało traktować jak obiboka i żarłoka. Cóż, zapewne starożytni Chińczycy zdziwiliby się, że poza tymi dwoma posikami jadamy jeszcze przynajmniej lunch/obiad, a często również drugie śniadanie, deser, a co najłakomsi to i podkurek...
Wszystkiego najlepszego w dniu księżycowego księżyca 月夕!
Tutaj poczytacie o japońskim wieczornym księżycu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Proszę, nie anonimowo!
Ze względu na zbyt dużą ilość trolli, musiałam włączyć moderowanie komentarzy. Ukażą się więc dopiero, gdy je zaakceptuję. Proszę o cierpliwość.