Włosy

Dzień targowy w Shaxi obfitował w zadziwienia. Lokalne przysmaki, piękne plecione koszyki, słomiane miotły... A wśród tego całego dobra - to:

Tak, kłębuszki włosów. Zaraz mi się przypomniała opowieść o wymianie włosów na igły, ale tubylec mnie wyśmiał. No to może na peruki i tupeciki? Tak, jak są włosy ładne, to oczywiście. Te jednak nie były jakieś śliczne. Zastanawiam się dalej. Czyżby praktykowało się tutaj wypychanie materaców włosami? Wierzyć mi się nie chciało. A pan sprzedawca niestety posługiwał się tak ciężkim dialektem, że nie mogłam się z nim dogadać.
Byłabym o tych nieszczęsnych włosach całkiem zapomniała, ale przyszli z wizytą świekrowie i zajęłam ich opowieścią o wycieczce do Shaxi, pokazując przy okazji zdjęcia. Świekrowie widzą włosy i komentują: och, jakże zacofana musi być ta wioska, jeszcze się tam włosy na cegły sprzedaje!
Postawiłam uszy na baczność. Jak to włosy na cegły?

Popatrz na te domy w Shaxi. Są zrobione z cegieł, prawda? Nie są to jednak cegły wypalane, jakich się używa teraz, a suszone na słońcu. Kiedy byliśmy mali, w całym Kunmingu większość domów była zrobiona z takich cegieł. Ba, na Lekcjach Pracy Fizycznej (劳动课) sami musieliśmy takie cegły robić. Robiło się tak: brało stelaż ze sklejki, glinę i włosy albo trawę. Stelaż trzeba było położyć na płaskiej powierzchni, żeby cegły wyszły równe - i do środka garściami pakowało się mokrą glinę. Żeby było wygodnie pakować, rozrabiało się ją z wodą tak, że miała konsystencję błota. Wtedy można też było wygodnie wepchnąć do każdej kłębuszek włosów albo trawy; czasem udawało się znaleźć trochę żwiru, a jeśli się mieszkało nad jeziorem - połamanych muszli. Trzeba było zmoczyć wodą - i cap! wysuwało się stelaż. Trzeba było pamiętać, żeby stelaż każdorazowo zmoczyć - inaczej glina przylepiała się do drewnianych boków i cegły wychodziły nierówne. A wtedy trzeba było zaczynać od nowa. Z czasem nabierało się praktyki i wyrób takich cegieł nie był żadnym problemem. My żeśmy sobie sami wybudowali szkołę z takich cegieł! Tak, tak, byliśmy wtedy jeszcze dziećmi; umazani czerwoną gliną od stóp do głów zajmowaliśmy się wyrobem cegieł, żeby można było zbudować szkołę.
Kiedy już zdjęliśmy z cegieł stelaż, zostawiało się je do wyschnięcia. Nawet w ostrym yunnańskim słońcu trochę to trwało: najpierw dwa dni, potem obracało się cegłę na drugą stronę i znów dwa dni, potem znów i znów... A jeśli spadł deszcz, trzeba było czekać jeszcze dłużej.
My też mieszkaliśmy w domu z takich cegieł - mówi świekra. - Dzięki nim w lecie było chłodno, a w zimie ciepło. Mimo wszelkich niedogodności starego budownictwa akurat w kunmińskim czy szasijskim klimacie takie cegły są o wiele lepsze od betonu...
Wracając do włosów - oczywiście włosiane cegły były lepsze od tych z trawą czy słomą, lepiej się trzymały, bo włosy są trwalsze od traw. Bez względu na zawartość, nazywają się tupi 土坯. Myślałem, że już się takich cegieł nie produkuje - dodaje świekr. - Bardzo biedna musi być ta okolica...

Świekrowie nie wiedzą, że choć chłopi z Shaxi chcieliby wszystko zmienić na beton i blachę falistą, władze regionu przy pomocy Szwajcarów próbują ich skłonić do pozostania przy tradycyjnych materiałach i sposobach budowy. To właśnie dzięki temu Shaxi nie wygląda jak setki innych, "odbudowanych" (a w zasadzie zbudowanych na nowo od zera) nibyskansenów i nibywiosek, zrobionych na jedno kopyto... Mam nadzieję, że ten projekt nadal tak będzie wyglądał: niespiesznie i tradycyjnie, z zachowaniem reguł sztuki.
Swoją drogą, chociaż wiem, że postęp, XXI wiek itd., sama idea suszonych, ekologicznych cegieł bardzo, bardzo mi się podoba :)