见与不见 ---仓央嘉措 widzisz czy nie

你见，或者不见我

widzisz mnie czy nie 

我就在那里

ja tam jestem

不悲不喜

nie smutny nie wesoly

你念，或者不念我

tesknisz za mna czy nie tesknisz

情就在那里

uczucie tam jest

不来不去

bez ruchu

你爱，或者不爱我

kochasz mnie czy nie

爱就在那里

milosc tam jest

不增不减

nie przybywa jej i nie ubywa

你跟，或者不跟我

podazasz za mna czy nie

我的手就在你手里

moja dlon jest w Twej dloni

不舍不弃

nie puszcze

来我的怀里

wejdz w ma piers

或者

albo

让我住进你的心里

pozwol mnie zamieszkac w Twym sercu

默然 相爱

w milczeniu   milosc 

寂静 欢喜

w milczeniu   radosc

太委屈

当她横刀夺爱的时候你忘了所有的誓言

gdy nas okradala z uczuc, zapomniales o wszystkich obietnicach

她扬起爱情胜利的旗帜你要我选择继续爱你的方式

gdy wzniosla zwycieska flage uczucia, ty chciales tylko, zebym wybrala metode kochania Cie dalej

你曾经说要保护我只给我温柔没挫折

kiedys twierdziles, ze chcesz mnie chronic i nigdy mnie nie zawiedziesz

可是现在你总是对我回避不再为我有心事而著急

ale teraz przede mna zawsze uciekasz i nic Cie nie obchodza moje zmartwienia

人说恋爱就像放风筝如果太计较就有悔恨

powiadaja, ze milosc przypomina puszczanie latawca - jak bedziesz zbyt napiety, pozalujesz

只是你们都忘了告诉我

ale zapomnieliscie mi powiedziec,

放纵的爱也会让天空划满伤痕

ze niepowstrzymywana niczym milosc tez moze przykryc niebo bliznami

太委屈

zniszczonam

连分手也是让我最后得到的消息

nawet o rozstaniu dowiedzialam sie ostatnia

不哭泣

nie placze

因为我对情对爱全都不曾亏欠你

bo przeciez nie cierpialam na deficyt milosci

太委屈

zniszczonam

还爱著你你却把别人拥在怀里

jeszcze Cie kocham, a Ty juz tulisz inna

不能再这样下去穿过爱的暴风雨

nie moge juz tak dalej, huragan milosci przeminal

宁愿清醒忍痛地放弃你也不在爱的梦中委屈自己

wole juz na trzezwo cierpiac zrezygnowac z Ciebie i nie niszczyc samej siebie w tym snie o milosci

Lý Thái Tổ 李太祖

Lý Thái Tổ, czyli ten facet pomnikowy, rzadzil Wietnamem zaledwie 19 lat i to w dodatku dawno, dawno temu (1009-1028), ale jego pomnikow jest miliard wszedzie, bo byl zalozycielem dynastii po pierwsze, a po drugie przeniosl stolice do Hanoi.
A bylo to tak:
Urodzil sie na wsi w 974, w Cổ Pháp znanego ze swej pagody (Rặn Pagoda/Dận Pagoda). Gdy skonczyl 3 lata, mama oddala go mnichom na wychowanie, co skonczylo sie tak, ze zostal mnichem (a skad niby mial miec inne wzorce osobowe?). Opiekowal sie nim zreszta przeor, co potem znacznie ulatwilo mu zrobienie kariery... wojskowej. Tak, da sie to polaczyc :D
W 1009 roku Lê Ngoạ Triều, ostatni krol dynastii Lê zostal zaciukany przez wiernych poddanych, bo byl niedobry dla ludu. Nie chcac dopuscic do totalnego bezholowia, przeor z oficjelami osadzili na tronie naszego bohatera i rozpoczeli w ten sposob nowa dynastie.
Jako, ze dotychczasowa siedziba, Hoa Lư, pod wzgledem geograficznym byla do kitu, przeniosl stolice do Đại La, obecnego Hà Nội.
Jako polityk dobrze sie sprawdzil - byl pierwszym krolem uznanym przez Chinczykow. Wietnam pozostawal wasalem Chin, ale mial wlasna polityke zagraniczna i pewna swobode. W dodatku zrestrukturyzowal administracje, podatki i w ogole byl supcio ;)
To wlasnie od niego zaczelam zwiedzanie Hanoi z A Haiem :)

wietnamskie zarcie

W Chinach, w mieszkaniu pewnej Tajki, Wietnamczycy zrobili wyzerke dla Polek :)

Sajgonki... Zupa z gorzkiej dyni... miesko... tofu... sensacja-rewelacja :D

I jeszcze ludzie mili :D

tuz przed workowaniem ;)

oto, co dzieje sie z pieprzem, gdy juz posluszna polska niewolnica go zbierze, a potem przebierze dojrzaly od niedojrzalego. Rozsypuje sie go po calym ganku i czeka az przeschnie, zmarszczy sie i sczernieje. Wtedy oddziela sie ziarno od plew za pomoca takiej oto machiny - i jeszcze raz rozsypuje, by wysechl.

Wszystkim, ktorzy maja zaufanie do standardow higienicznych roznych firm sprowadzajacych przyprawy, radze, by pomysleli, ile psow i dzieci lazilo po tym pieprzu, zanim zostal ostatecznie zaworkowany :D

zwietnamienie 越南化

Siedze w pokoju z Wietnamka, ucze sie wietnamskiego, popijajac swiezo zaparzona wietnamska kawunie (yummie) i sluchajac wietnamskiej Lucji Prus, a po poludniu idziemy gotowac wietnamskie zarcie. Dobrze, ze jest zimno, bo gdyby bylo cieplo, ubralabym sie w wietnamskie ciuchy :D:D:D

跟越南室友一起坐在我們房間裡, 喝著剛泡好的越南咖啡, 聽著越南的鄧麗君我用心地學越南語. 下午我們一起去做越南菜. 還好現在很冷, 要不然我會穿上越南服裝......

radosc, ze Cie mam... 有你的快乐

Ta piosenka to zadne cudo, zwykly popik, ale po pierwsze dobrze mi sie z nia zaczyna dzien, bo ma odpowiedni rytm, a po drugie lubie lekko smoothjazzowy glos Joanny Wang 王若琳……

A co po trzecie, tego mowic nie bede, a co :P

我怎么都不想睡

czemuz do cholery nie chce mi sie spac?
天特别的亮夜特别的黑

dnie tak jasne, noce tak czarne
当我深深的呼吸

a gdy gleboko oddycham
心中充满想你的甜蜜

serce pelne jest slodkiej za Toba tesknoty

想和你走在雨中

chcialabym z Toba chodzic w deszczu
想要你牵我的手

chcialabym, bys mnie trzymal za reke
傻傻的你不敢说爱

ale Ty, glupiatko, nie smiesz mowic o milosci
而我也故意要你为我等待

a ja z pelna perfidia kaze Ci na siebie czekac

说不出有多么快乐

niewypowiedzianie duzo radosci
还是不够这感觉这一切

a i to za malo, tego uczucia i w ogole wszystkiego
就好像飘在外太空

jakbym szybowala w kosmosie
别的星球只有我们存在

i wsrod tych wszystkich cial niebieskich jestesmy tylko - MY

喜欢和你在一起

lubie byc z Toba
无聊的生命也变有趣

nudne zycie nabralo smaku
让你听我的音乐

sluchasz mojej muzyki
分享在每一刻的心情

i dzielimy sie kazda minuta nastrojow

在一起越来越久

im dluzej jestesmy razem
开始会对你在乎

tym bardziej mi na Tobie zalezy
这感觉我们都明白

to uczucie chyba oboje rozumiemy
只要你在身边日子就亮起来

wystarczy, bys byl blisko, a moje dnie nabieraja blasku

说不出有多么快乐

niewypowiedzianie duzo radosci
还是不够这感觉这一切

a i to za malo, tego uczucia i w ogole wszystkiego
就好像飘在外太空

jakbym szybowala w kosmosie
别的星球只有我们存在

i wsrod tych wszystkich cial niebieskich jestesmy tylko - MY

爱情在这个时候

milosc wlasnie w tym czasie
我的心就像天气

a moje serce jest jak pogoda:
晴时多云偶尔有雨

slonecznie z zachmurzeniami i przelotne opady

说不出有多么快乐

niewypowiedzianie duzo radosci
还是不够这感觉这一切

a i to za malo, tego uczucia i w ogole wszystkiego
就好像飘在外太空

jakbym szybowala w kosmosie
别的星球只有我们存在

i wsrod tych wszystkich cial niebieskich jestesmy tylko - MY

nowa ja 新的我 ^.^

wezyska

ogrodowe. Nie wiem, ile wazyly, ale jak Maly Wnuk zobaczyl, jak je taszcze, zaklal z wrazenia ;)

Pora sucha w Wietnamie jest cudowna dla turystow i dramatyczna dla rolnikow. Codziennie podlewanie wszystkiego przez okolo pol roku moze doprowadzic do ciezkiej depresji. 

No chyba, ze jest sie mna i sie te prace uwielbia...

sanatorium pod bananem ;)

Droga do domu...

Otwarta kuchnia...

Ganek...

Ogrodek...

O, w morde, jak ja tesknie za tym miejscem!!!!!

nad rzeka

Pierwszy raz ciociowalam nad rzeka. Szlismy, a Maly Wnuk opowiadal, jak gdy byl maly, zawsze po szkole szedl nad rzeke plywac i sie bawic, a gdy wracal pozno do domu, zawsze dostawal w skore od Mamy, a nastepnego dnia znowu szedl nad rzeke, bo pokusa byla zbyt silna...

A ja siedzialam nad rzeka, wdychajac zapach palm i tego wilgotnego, upalnego Wietnamu, i opowiadalam o tym, jak chodzilam sie kapac na zywiecczyznie, w tym malym strumyku, jak Babcia robila soki z jezyn, ktoresmy z Bratem zbierali i zapragnelam pokazac im Polske, ta, ktora kocham... 

cale zycie z wariatami... 瘋子們 ;)

Dlaczegoz, ach, dlaczegoz wszyscy moi znajomi to kompletne swiry?
為甚麼我所有的朋友的是瘋子呢?

kanapki

Od powrotu z Wietnamu nie przyswajam chinszczyzny. To znaczy:
przyswajam, ale nie tej najnizszej stolowkowej klasy, na ktora
aktualnie mnie stac ;) Totez w stolowce jem ryz z warzywami i tofu,
wszystko gotowane, a jak potrzebuje czegos bardziej pozywnego, robie
kanapki.
Zaczelo sie od tego, ze Motyl znalazla wietnamskie bulki zaraz kolo
Wenlin Jie i tuz obok targu. Wiec: wietnamskie bulki (smakuja prawie
jak nasze kajzerki), a na targu pomidory, szczypiorek, ogorki, miesko,
keczup, majonez, salata do przybrania... A jesli sie uda kupic
prawdziwe nieuchate mleko Xuelan, zostawiam je do zsiadniecia (dzieki,
Kayka :*) i mam czym chleb posmarowac, bo zsiadle smakuje prawie jak
krajanka...

No i wpieprzamy, Motyl, Maly Wnuk i Najpiekniejszy Taj Swiata,
zachwyceni efektem. I to mimo, ze majonez jest ananasowy...

chinski urzad stanu cywilnego

Po prawej: rejestracja przyszlych malzonkow.
Po lewej: zapisy przyszlych rozwodnikow.
Jakiez to praktyczne!!!!

hodowla grzybow mu'er

wygląda właśnie tak. Uszak bzowy u nas występuje właściwie tylko w stanie dzikim, jednak w Chinach, Japonii czy właśnie w Wietnamie jest ceniony kulinarnie, więc i hodowla się opłaca. Hodowla zajmuja sie Druga Siostra z mezem. Z tego meza to niezly ananas; polubilismy sie od pierwszego wejrzenia mimo braku jakiegokolwiek jezyka wspolnego. On do mnie mowil po chinsku, zebym sie napila herbaty, a ja mu odpowiadalam po wietnamsku, ze kocham pic wietnamska kawe :) 
Maly Wnuk opowiedzial, jak Drugi Szwagier wszedl do rodziny. Tych parenascie lat temu byl playboyem, jednym z nielicznych z wypasnym motorem zamiast roweru, z dobrej rodziny, chodzil w skorze i mial telefon komorkowy, jak tylko sie taki pojawil na rynku. Wszystkie by sie za niego pociac na plasterki daly. On jednak wybral Druga Siostre, chociaz nie jest ani specjalnie ladna, ani z bogatej rodziny. Gdy po pijanemu go bracia na slubie pytali: stary, ale powiedz szczerze, co Cie w niej wzielo? Ani ladna, ani bogata, a mogles miec kazda! 
On odrzekl: spojrzalem na jej dlonie i zrozumialem, ze potrafi pracowac. Ze nie wyjdzie za mnie rozpieszczona panienka z tipsami, wokol ktorej bede musial skakac, tylko kobieta, ktora bedzie mi towarzyszyc bez wzgledu na wszystko.

domy

To byl szok kulturowy. Wszystkie domy sa otwarte. Normalne domy, z komputerami, telewizorami, z roznymi rzeczami wartymi kradziezy. Najpierw myslalam, ze tak to wyglada tylko na wsi, gdzie i tak sa psy po pierwsze, a po drugie ciezko nie zostac zauwazonym na jednej jedynej drodze. 

Ale potem pojechalismy do miasteczka, w ktorym mieszkaja siostry Malego Wnuka. A tam ulica kontrastow: chatynki z blachy falistej obok malych palacykow. Ale bez wzgledu na to, czy to palacyk, czy rudera, drzwi wejsciowe sa otwarte do pozna w noc na osciez. 

Mysle sobie: miasto male, moze to wlasnie ten powod? Tam jeszcze ludzie sie znaja i sobie ufaja.

Potem wyladowalam w Sajgonie, a bylo tam dokladnie tak samo, oczywiscie z wylaczeniem najbogatszych dzielnic, w ktorych mieszkaja glownie obcokrajowcy. 

Kurcze, naprawde istnieja jeszcze miejsca, w ktorych odwiedziny sasiadow sa zawsze mile widziane, a i obcych sie sprzed drzwi nie wygania? Miejsca, w ktorych wewnatrz domostwa nie dzieje sie nic, co trzeba ukryc przed obcymi? 

Nie. To musi byc kwestia klimatu. Tak tam goraco! To pewnie po to, zeby byl przewiew. 

A potem pojechalam do Hanoi. Gdzie bylo mroznie, a drzwi i tak byly otwarte...

wietnamskie zongzi

Inne od tych tajwańskich, inne od chińskich. Nie trójkątne, a walcowate. Ogromne! Opakowane w świeże liście bananowca, w środku kleisty ryż, surowe wieprzowe mięso i pasta fasolowa (długo nie mogłam skojarzyć, do czego wydaje mi się podobna w smaku, w końcu na to wpadłam: do farszu na ruskie pierogi! Wietnamczycy też dosmaczają pieprzem i solą, lekki smak cebulki... Tak!). Rewelacyjne.

Przygotowanie liści bananowca wydaje się łatwe - położyć, pociąć na równe kawałki, jakaż to filozofia? Ale liście są ostre, kaleczą palce. 

Samo zawijanie tych ekhm wietnamskich gołąbków to też sztuka nie lada. W domu Małego Wnuka żadna z sióstr nie potrafi (niby potrafią, ale Pani Domu fuka, że partaczą, a nie zawijają), więc i ja się nie pchałam do pomocy. I to mimo, że na Tajwanie bez żadnego problemu robiłam tamtejsze zongzi...

Potem się je bardzo długo gotuje, żeby mięso nie było surowe. Tuż po ugotowaniu są przepyszne, jeden plaster jest tak sycący, że kilka godzin nie czuje się głodu. Ale to nie dla nas, śmiertelnych, ten posiłek jest przygotowany. W Wietnamie zongzi to najważniejsza część ofiary dla przodków. Dopiero kilka dni po obchodach noworocznych mozna zacząć dzongdze zajadać. Najczęściej się je kroi w plastry i podsmaza. Pycha! Podsmażony kleisty ryż jest obłędny.

Tęsknię za Wietnamem...

Tylko Tyś w moim sercu, nie on

To specjalnie dla Beatki, 黃小琥 Żółta Bursztynka w wydaniu latino ;)

我的心里只有你没有他

Tylko Tyś w moim sercu, nie on
你要相信我的情意并不假

musisz wierzyć, że to uczucie nie jest kłamstwem
只有你才是我的梦想

Tylko Ty jesteś moim marzeniem
只有你才叫我牵挂

Tylko o Ciebie dbam
我的心里没有他

W moim sercu nie ma go.
我的心里只有你没有他

Tylko Tyś w moim sercu, nie on
你要相信我的情意并不假

musisz wierzyć, że to uczucie nie jest kłamstwem
我的眼睛为了你看

moje oczy patrzą na Ciebie
我的眉毛为了你画

moje rzęsy maluję dla Ciebie
从来不是为了他

nigdy nie dla niego!

I tak dalej :)

wietnamski nowy rok 2

Ku mojemu najwyzszemu zdziwieniu, tuz po zlozeniu ofiary w domu, Jesienny Ksiezyc wyciagnela mnie na zewnatrz, do studni znajdujacej sie w ogrodzie. Zaczela przygotowywac prowizoryczny oltarzyk, a ja wypytalam ja dokladnie, o co chodzi.

"Nie, moja rodzina w nich nie wierzy. Znaczy w te duchy, ktore opiekuja sie nasza ziemia. Oni nie sa z ta ziemia tak zwiazani jak ja, ani jej tak nie kochaja. Ale ja uwazam, ze powinnismy dziekowac duchom ziemi i wody za to, ze nasza studnia nie wysycha i ze ziemia rodzi tyle, ze mozemy zyc spokojnie. Poza tym - no powiedz, przeciez nasi przodkowie na pewno nie dbaja tylko o sam dom, ale rowniez i o nasze zabezpieczenie materialne. Tak jak my im dajemy pieniadze i ubrania, ktore ida z dymem do nieba, tak oni nam pomagaja, przeciez sa naszymi przodkami!"

I zaczela do nich mowic. Slucham, slucham... nie wietnamski, nie mandarynski... po jakiemu, do cholery, ona mowi??

"No przeciez jasne, ze po kantonsku! Nasi przodkowe nie umieja po mandarynsku a i po wietnamsku nieszczegolnie, a przeciez musza zrozumiec, co mowie. Boje sie tylko, ze jesli pewnego dnia mnie zabraknie, to nie bedzie sie dalo z nimi dogadac, bo ja to jeszcze pamietam kantonski, z tata zesmy gadali, ale na przyklad Maly Wnuk nie pamieta nic poza najprostszymi zwrotami... I co wtedy stanie sie z ziemia?...".

wietnamski nowy rok 1

W kazdej czesci Wietnamu wyglada inaczej. Z racji tego, ze MOJA rodzina to mieszanka wietnamsko-chinska, nie obylo sie bez naklejania na arbuzach znaczkow szczescia 福 i przygotowywania dla duchow przodkow ubran czy pieniedzy, ktore potem zostaly spalone. Zanim jednak mozna bylo zlozyc ofiare, trzeba bylo oczyscic z zeszlorocznych dekoracji oltarz, a resztki spalic przed domem w specjalnej misie. 

tyton 煙草 3

W koncu musialam zrezygnowac i przyznac sie do porazki. Nie nadaje sie do krojenia tytoniu, ani do jego ukladania. Ale po kilku minutach obserwacji panow od udeptywania tytoniu stwierdzilam, ze to nie moze sie bardzo roznic od naszej swojskiej kapusty i ze do czego jak do czego, ale do udeptywania roznych rzeczy moje giry nadaja sie wysmienicie. 

I tak udeptywalam, przy aplauzie tubylcow, a podniesiona aplauzem na duchu nawet odtanczylam dziki taniec radosci zakonczony trzema tupnieciami cha-cha-cha.

A potem odpoczywalam... I nagle zaczelam sie do siebie smiac. I jakkolwiek moi Wietnamczycy juz sie przyzwyczaili do mojego samorodnego smiechu, zapytali pro forma, dlaczego sie znowu smieje. 

Coz. Moze i nie wnioslam nic w kulture wietnamska, moze i nie zrobilam nic wielkiego, ale przynajmniej jedna paczka wietnamskich papierosow bedzie na sobie nosic zapach moich stop :D:D:D:D:D

tyton 煙草 2

ukladanie tytoniu na matach  wyglada na nieskomplikowane. Jednak po pieciu minutach mialam zdretwiale palce i obolale plecy. Kochani palacze! Zdajcie sobie sprawe z tego, ile bolu przysparzacie ludziom przygotowujacym Wasze ziele do spozycia ;)