podstawowe chińskie zwierzęta II - świnia

Zbliża się Rok Świni. Z tej okazji opowiem Wam o czterech świniach wprost ze słownika. Pierwsza to świnia, która jest świnią z chińskiego tradycyjnego kalendarza solarnego: 亥 hài, czyli dwunasta "ziemska gałąź", która wyznacza godziny 21-23, czyli "godzinę świni", dziesiąty miesiąc solarny (od siódmego listopada do 6 grudnia), czyli miesiąc świni oraz nasz Rok Świni, który wszakże we współczesnym chińskim nazywa się inaczej - 猪年 zhū​nián，co w prosty sposób prowadzi nas do następnych dwóch świń. ​
Zwykłe świnie to 豕 shǐ i 猪 zhū​, które są używane współcześnie. Tę drugą już znacie, bo podczas omawiania podstawowych chińskich zwierząt na pewno zdziwiło Was, że akurat świnia ma klucz psa. Jest to o tyle zdumiewające, że ta pierwsza jest jednym z podstawowych chińskich zwierząt, to znaczy jest jednym ze zwierzęcych kluczy - czyli doskonale mogłaby być kluczem świń, prawda? I jest. W tradycyjnych znakach: 豬. Mówiłam już wielokrotnie, że tradycyjne znaki są dużo bardziej logiczne, prawda? Ale w piśmie uproszczonym 豕 shǐ (wieprz/świnia) jest kluczem zaledwie paru znaków:

• 彖 tuàn - przepowiadać przyszłość na podstawie trygramów z Księgi Przemian
• 家 jiā​ - świnia pod dachem czyli dom :) Ale też - rodzina (w każdej rodzinie musi się trafić jakaś świnia...), specjalista, rodzajnik dla firm i biznesów, a także szkoła filozoficzna 
• 象 xiàng - słoń
• 豢 huàn - zwierzęta domowe, a jako czasownik: chować, karmić zwierzę lub człowieka ;)
• 豨 xī - w dawnym chińskim: świnia
• 豪 háo - wspaniały, znakomity
• 豫 yù - radość, beztroska/skrócony zapis Henanu
• 豶 fén - wieprz (wykastrowana świnia)
• 豭 jiā - knur, odyniec
• 豳 Bīn - starożytna nazwa geograficzna, w dzisiejszym Shaanxi
• 燹 xiǎn - pożar, pożoga [rozumiem, że to ogień tak wielki, że da się na nim upiec dwie świnie :D]
• 豚 tún - prosię, a także zwierzęta, które z niewiadomych powodów się Chińczykom z prosiętami kojarzą, czyli:
• 海豚 hǎi​tún - delfin, dosłownie: morskie prosię (nie mylić ze świnką morską!)
• 河豚 hé​tún - rozdymka, dosłownie: rzeczne prosię, nie mylić z rzecznym delfinem!
• 豚鼠 tún​shǔ - świnka morska, dosłownie: prosiakomysz
• 鯨豚 jīng​tún - waleń, dosłownie: waleń-prosię
• 鼠海豚 shǔ​hǎi​tún - morświn, dosłownie: myszowate morskie prosię
• 江豚 jiāng​tún - suzowate (delfiny rzeczne), dosłownie: rzeczne prosię, nie mylić z rozdymką!
• (ze szczególnym uwzględnieniem 江猪 jiāng​zhū czyli delfina chińskiego)
• 土豚 tǔ​tún/土猪 tǔ​zhū - mrównik, dosłownie: ziemne prosię/ziemna świnia

W rozmaitych słownikach poznajdowałam jeszcze kilka znaków z kluczem 豕, ale mój system wprowadzania znaków na komputerze nie miał ich w swoim słowniku, więc zakładam, że są tak rzadko używane, że nie ma co sobie nimi zawracać głowy.

W trzeciej świni jedynym sygnałem, że mamy do czynienia ze świnią, jest ryjek (彑 jì) - 彘 zhì. We współczesnym chińskim jednak się jej nie używa.

Są jeszcze słowa, w których świnia 豕 oraz świnia 猪 są jednym ze znaków:

• 豕豞 shǐ​hòu - świńskie chrząkanie​
• 野豕 yě​shǐ albo 野猪 yě​zhū - dzik, dosłownie: dzika świnia
• 猪肉 zhū​ròu - wieprzowina, dosłownie: świńskie mięso
• 猪排 zhū​pái - żeberka wieprzowe
• 猪蹄 zhū​tí - racice, dosłownie: świńskie kopyta
• 猪头 zhū​tóu - głupek, dupek, dosłownie: świński łeb. Również świński łeb jako zwykła część ciała świni.
• 猪油 zhū​yóu​ - smalec, dosłownie: świński tłuszcz
• 猪场 zhū​chǎng/猪圈 zhū​juàn/猪窠 zhū​kē/猪仔馆 zhū​zǎi​guǎn - chlew
• 仔猪 zǐ​zhū - prosię, dosłownie: dziecko-świnia

Tu pojawia się jeszcze wiele słów, które są nazwami konkretnych kawałków świni/świńskiego mięsa, typu bekon, świńskie uszy, świńskie policzki itd. Jest też sporo inwektyw stworzonych przy udziale świni, ale takie zostawię sobie na kiedy indziej.

Jednym z moich ukochanych świńskich słów są... trufle. Zwie się je bowiem po chińsku po prostu 猪拱菌 zhū​gǒng​jūn, czyli grzybami wykopywanymi przez świnie. Ich druga nazwa, "sosnowa rosa" 松露 sōng​lù jest dużo mniej popularna. Ciekawe, że właśnie ta druga nazwa jest w Japonii zarezerwowana dla piestrówek różowawych, które są niejadalne. To znaczy: w Polsce niejadalne, bo w Japonii są przysmakiem :D

No ale my tu zeszliśmy na grzyby, a ja mam dla Was jeszcze jeden śliczny świński idiom. Z tą tradycyjną świnią w roli głównej.

狼奔豕突 láng​bēn​shǐ​tū​ - siła złego na jednego, względnie: i Herkules dupa, kiedy ludzi kupa. Dosłownie: wilk biegnie, dzik goni. Czyli: osaczają cię bestie, które pragną twojej zguby. Można tak powiedzieć, gdy wokół ciebie dużo wrogów albo gdy źli ludzie rujnują jakiś twój genialny pomysł.

Ale tego oczywiście Wam nie życzę. Życzę Wam za to, by świnia przyniosła Wam to, z czego jest najlepiej znana, czyli mnóstwo forsy. Wystarczająco dużo, byście mogli przyjeżdżać do mnie do Kunmingu, a ja mogłabym Was oprowadzać (uwielbiam to robić)!

PS. Tyle o chińskich świniach. Za to o japońskich i o tym, czym się od chińskich różnią, możecie przeczytać tutaj.