涮菜 tonknięte żarcie

Drodzy Państwo! Czy znacie czasownik tonknąć? I przymiotnik odczasownikowy tonknięty?
Nie dziwię się, że nie. Język śląski różni się wszak bardzo od poprawnej polszczyzny. Tonknąć znaczy zanurzyć, ale tylko na chwilę. Na przykład w upalne lato można się tonknąć w stawie, albo można biszkopty do tiramisu tonknąć w kawie. Jeśli prawdą jest teoria, że wszyscy dążymy do ekonomizacji języka, to długaśne "zanurzyć na chwilę" proponuję zastąpić swojskim tonknięciem.
Po co mi tonknięcie?
Przede wszystkim do gorącego kociołka. Czyli: zupa, cały czas podgrzewana, na środku stołu, do której wrzucamy poszatkowane cokolwieki, żeby się szybko ugotowały. Po wyjęciu maczamy je w sosach i spożywamy; tego typu kolacja potrafi trwać ładnych parę godzin, zwłaszcza w zimie, kiedy najbardziej się przydaje cały czas gorące żarcie. Oczywiście, ziemniaki czy inne grzyby trzeba wrzucić do zupy i długo gotować. Ale już takiemu cieniutko pokrojonemu kurczaczkowi czy innej wołowinie w półprzezroczystych plasterkach albo i zwykłej mięcie wystarczy tonknięcie.
Z tego tonkania wzięła się nazwa jednej z tradycyjnych pekińskich potraw - tonkniętej baraniny/jagnięciny 涮羊肉. Potrawa nie rdzennie pekińska - Chińczycy przejęli ją od Mongołów. Ponoć gdy Kubilaj-chan rwał się do boju i czasu nie starczało na przygotowanie pełnowartościowego posiłku, kucharz ciął mięso w cieniutkie plasterki, wrzucał do wrzątku i podawał w miseczce z solą. Do dziś tzw. mongolskie huoguo bazuje na tym pomyśle: jest rosół, jest mięso w plastereczkach, są warzywa i miseczka z sosem. Ten typ gorącego kociołka jest popularny w prawie całych Chinach.
Prawie.
W Yunnanie na przykład pierwsza taka huoguownia pojawiła się w latach '50 na jednej z najbardziej kulinarnych ulic Kunmingu - Xiangyunjie 祥云街, do dziś obfitującej w rozmaite przekąski. Jednak "Pekińska tonknięta baranina" upadła już w latach '60, a na jej miejscu pojawiła się knajpka z kluskami ryżowymi, najukochańszym żarciem kunmińczyków. Za to w krótkim czasie powyrastały jak grzyby po deszczu kunmińskie odpowiedniki "tonkniętej baraniny" - tzw. "tonknięte warzywa" czyli shuancai 涮菜. Do warzyw z czasem zaczęto dodawać kurzą/świńską krew, tofu, makarony wszelkiego rodzaju itd., ale zasada pozostała ta sama: z wielkiego stolika różności

wybieramy smakołyki i wpakowujemy je do koszyczka z rączką,

który następnie wsadzimy do gara z wrzątkiem. Gdy już się ugotuje, czyli zazwyczaj po chwileczce, możemy ugotowane pyszności maczać w miseczce z sosem:

i wtranżalać, aż miło!
Oczywiście, tonknięte żarcie występuje nie tylko w Kunmingu - słynne jest to syczuańskie chociażby. Ale już w takim Anhui czy Szanghaju ciężko na nie trafić. Gdy oprowadzałam Chińczyków z innych regionów po Kunmingu (tak, ja, Polka, oprowadzam czasami Chińczyków po Chinach) to właśnie ten sposób podania najbardziej ich dziwił.
Tuż koło domu mamy miłą szuancajownię, do której zdarza mi się wpaść po badmintonie albo po zakupach na targu; jest tanio, jest duży wybór, są sosy wedle uznania i jest przemiła właścicielka. Najlepsze, że wiedzą o niej nieliczni, bo oznakowanie dość szczelnie zasłoniły korony drzew...