rogi

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl czyli w ramach Unii Azjatyckiej. 

Wszyscy wiedzą, że po chińsku róg to 角 jiǎo. I to zarówno w znaczeniu architektonicznym (kawiarnia na rogu), zwierzęcym (jednorożec), matematycznym (kąty) jak i po prostu wszystko, co jest do rogu podobne kształtem. Sam znak lezie nam w oczy przy jeszcze wielu okazjach, bo jiao to także 10 chińskich groszy, czyli inaczej 毛. Mamy też drugie czytanie znaku: 角jué - tak się wymawia, gdy chodzi o starożytne trójnogie kielichy, trzecią nutę skali pentatonicznej, rolę (pracę aktora) i współzawodnictwo. 角 Jué jest również jednym z chińskich nazwisk. To dzięki 角 możemy opowiedzieć o uśmiechu rodzącym się w kącikach ust, o trójkątach, o rzucie rożnym i tak dalej. Gdy pojawia się w innych znakach, może występować albo w roli pierwiastka fonetycznego (np. 桷), albo semantycznego (np. 觥). I kiedy właśnie sądzimy, że o kątach i rogach wiemy wszystko, w paradę wchodzi nam znak 隅 yú. Który też jest rogiem lub kątem ale - obecnie już tylko w czterech kątach 四隅 sìyú (które zresztą słownik chińsko-chiński tłumaczy po prostu na...四角) lub też w ciasnym kącie, w którym stłoczono wiele osób 局促一隅 júcùyīyú. Kiedyś jednak 隅 yú nie było tłumaczone jako 角, a na podstawie przytoczonych sformułowań szybko się domyślicie, jakie kąty czy rogi opisywał ten znak: wewnętrzne rogi jakiegoś pomieszczenia, czyli kąty - takie od stania w kącie. To jednak nie wszystko! Wyobraźcie sobie otóż, że kiedyś każdy róg pokoju miał swoją własną nazwę!* I tak: 

• 宧 yí to północnowschodni kąt pokoju 
• 窔 yǎo to południowowschodni kąt pokoju, a także ciemno, głęboko 
• 奧 [奥] ào to południowozachodni kąt pokoju, a także tajemniczy, ciemny. Często znak oznaczał nie tylko część pokoju, ale też południowozachodnią część chińskich tradycyjnych budynków, w której zazwyczaj mieściła się kuchnia. 
• 屋漏 wūlòu to północnozachodni kąt pokoju. Dosł. pokój przeciekania 

Mam nadzieję znaleźć kiedyś więcej tego typu nazw, bo szalenie mnie to ciekawi. Przy okazji spójrzcie: fengshui, które nakazywało budować domy tak, by ich określone części były położone w oodpowiednią stronę świata, mogło powodować, że kuchnia zawsze była na południowym zachodzie. Jakimże udogodnieniem dla złodziei musiało być to, że zawsze wszystko było skodyfikowane! No i najważniejsze: wyobraźcie sobie matki, krzyczące do dzieci: idź do kąta! Nie, nie tego, północnowschodniego! 

Szkoda, że we współczesnym chińskim tych nazw się już nie używa. Pewnie poniekąd wiąże się to z faktem, że współczesne chińskie osiedla nie mają nic wspólnego z tradycyjnym fengshui... 

Tutaj poczytacie o japońskich rogach. 

*西南隅謂之奧，西北隅謂之屋漏，東北隅謂之宧，東南隅謂之窔。