Podstawowe chińskie zwierzęta I - pies

Kolejne wydanie akcji W 80 blogów dookoła świata jest poświęcone zwierzętom pod względem językowym. Początkowo chciałam napisać o zabawnych w dosłownym tłumaczeniu nazwach chińskich zwierząt, nie chciałam jednak powielać treści wpisu o śmiesznych wyrazach. Postanowiłam więc wyszperać znaki zwierząt, które stały się podstawą dla innych znaków - innymi słowy zwierzęce klucze. Świadoma, że nie wszyscy PT Czytelnicy są chińskojęzyczni, rozwinę. Otóż chińskie znaki dzielą się na podstawowe oraz złożenia. Te podstawowe to na przykład słońce, ogień, góra, woda itd. Są to tzw. klucze. Złożenia mogą się składać z dwóch albo więcej znaków podstawowych. Czasem są to połączenia iście hieroglificzne, gdy cały sens znaku bierze się ze złożenia, a czasem złożenia są semantyczno-fonetyczne, czyli któraś część znaku podpowiada znaczenie, a inna - wymowę. Dla mnie podczas nauki języka najwspanialszą zabawą od zawsze jest rozbieranie znaków na części pierwsze i próby domyślenia się, dlaczego złożenie powstało w taki a nie inny sposób. Dziś będzie o znakach, będących podstawą złożeń, a mających związek ze zwierzętami.

• 蟲/虫 chóng - insekt i stworzenia podobne do insektów
• 龜/龟 guī - żółw
• 虍 hū - tygrys
• 龍/龙 lóng - smok
• 鹿 lù jeleń
• 馬/马 mǎ - koń
• 鳥/鸟 niǎo - ptak
• 牛 niú - krowa
• 犬 quǎn - pies (obecnie używany w nazwach niektórych psich ras oraz w formalnym języku)
• 犭 quǎn - druga wersja psa, występująca wyłącznie w złożeniach
• 豕 shǐ - świnia
• 鼠 shǔ - mysz, szczur i im podobne
• 羊 yáng - owca, koza
• 魚/鱼 yú - ryba
• 豸 zhì - beznogi robak
• 隹 zhuī - któtkoogoniasty ptak

Na bazie tych znaków podstawowych powstały znaki pozostałych zwierząt. Niestety, nie dałabym rady pokazać Wam wszystkich. Zresztą - stąd właśnie rzymska jedynka w tytule wpisu. Mam nadzieję, że ten wpis stanie się pierwszym w serii. Wybrałam więc tylko jeden klucz, mój ulubiony, by pokazać Wam, ile zwierząt potrafili na jego bazie zbudować Chińczycy. Ponieważ jestem nieuleczalną psiarą, na pierwszy ogień pójdzie klucz psa. Spójrzcie:

• 狈 bei - legendarny drapieżnik podobny wilkowi o krótkich przednich łapach
• （刺）猬 (ci)wei - jeż
• 狒 fei - pawian
• 狗 gou - pies
• 犼 hou - legendarny podobny psu drapieżnik-ludojad
• 猴子 houzi - małpa
• 狐狸 huli - lis
• 猢狲 husun/猕猴 mihou - makak
• 獾 huan - borsuk
• 㺢㹢狓 huojiapi - okapi
• 狙 ju - makak, rezus i kilka innych małp
• 狼 lang - wilk
• 猫 mao - kot
• 猸子 meizi/獴 meng - mangusta
• 猛犸象 mengmaxiang - mamut
• 獏 mo - tapir
• 獰貓 ningmao - karakal (ryś stepowy)
• 狍 pao - sarna
• 犰狳 qiuyu - pancernik
• 猞猁 sheli - ryś
• 狮子 shizi - lew
• （水）獭 (shui)ta - wydra
• 猩猩 xingxing - orangutan
• 猿 yuan - małpa człekokształtna
• 獐 zhang - jelonkowiec błotny
• 猪 zhu - świnia

Ciekawe, że Chińczykom łatwiej było skojarzyć np. jeża z psem niż z jakimś innym stworzeniem. Albo takie okapi, jelonkowiec czy też sarna - dlaczego do stworzenia dla nich nazw nie wykorzystano klucza jelenia? Czasami naprawdę mocno zastanawia mnie logika etymologiczna chińskich wyrazów...
Oczywiście, nie wyczerpaliśmy w ten sposób ani listy zwierząt z psim kluczem (wypisałam tylko część), ani tym bardziej listy wszystkich znaków z tym kluczem. Choć najczęściej klucz ten pojawia się przy zwierzętach, można go bowiem spotkać również przy innych znakach, które podzieliłam na kilka grup:

1. słowa związane w jakiś sposób ze zwierzętami, np. polować 打猎 czy myśliwy 猎人
2. nazwy plemion "barbarzyńców", którzy niewiele się różnili w oczach starożytnych Chińczyków od zwierząt, np. 猃狁 Xianyun - nomadzi z północy, którzy najeżdżali Chiny.
3. przestępstwa - bo przestępcom też bliżej do bestii niż do ludzi, np. 犯人 - przestępca, 狱 - więzienie
4. uczucia/zachowania niegodne człowieka a bardziej pasujące do bestii, np. 狠 brutalny, bezlitosny

Jeśli zauważyliście jakieś braki - podpowiadajcie. Chętnie uzupełnię ten zwierzęcy słowniczek. A tymczasem wracam do listy znaków z kluczem psa. Okazało się, że całkiem spora część nic mi nie mówi i muszę czym prędzej nadrobić braki!

Poniżej wpisy innych uczestników akcji:
angielski: Angielska Herbata - Angielskie idiomy ze zwierzętami w tle; Angielski C2 - ‘-ine’ zwierzęca końcówka
fiński: Suomika - Jak zwierzęta mówią po fińsku?
francuski: Français mon amour - Francuskie idiomy ze zwierzętami; We are online - Jak się mają koty we Francji; Zabierz swego lwa - Francuski delfin
gruziński: Gruzja okiem nieobiektywnym - Krowy, świnie, konie i inni użytkownicy dróg
hiszpański: Hiszpański dla Polaków - Gdzie chowają się hiszpańskie zwierzęta?; Hiszpański na luzie - Uciekający zając i skołowana kuropatwa, czyli hiszpańskie frazeologizmy ze zwierzętami
japoński: japonia-info.pl - Jak policzyć płetwale błękitne?
kirgiski: Kirgiski.pl - Kirgiskie nazwy zwierząt
niemiecki: Niemiecki po ludzku - Ciekawe nazwy “zwierząt” w języku niemieckim; Niemiecki w domu: Zwierzęta domowe w Niemczech
norweski: Norwegolożka – Szczęśliwy jak łosoś i silny jak niedźwiedź
rosyjski: Daj Słowo - Historia o psie Anny Politkowskiej; Dagatlumaczy - Zwierzęta z mroźnych krain
słowacki: Powiedz mnie! - Zwierzęta po słowacku
szwedzki: Szwecjoblog - Sekretne życie szwedzkich nazw zwierząt
turecki: Turcja okiem nieobiektywnym - Trzy zwierzęce symbole Ankary
Jeśli podobają się Wam nasze akcje i chcielibyście dołączyć do grupy, piszcie na adres: blogi.jezykowe1@gmail.com