Miesiąc suszonego mięsa 臘月

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl oraz enesaj.pl czyli w ramach Unii Azjatyckiej. 

Jak wiecie, w Chinach poza kalendarzem gregoriańskim jest w użyciu kalendarz solarno-lunarny, w którym pierwszym dniem miesiąca jest zawsze nów, a piętnastym - pełnia. Pierwszy i ostatni miesiąc tego kalendarza mają swoje osobne nazwy, które podkreślają ich znaczenie: pierwszy miesiąc to 正月 zhēngyuè czyli "prawidłowy miesiąc". Ostatni zaś zowie się 臘月 [腊月] làyuè i tutaj już tłumaczenie nie jest takie proste. 臘 [腊] là ma bowiem dwa podstawowe znaczenia: suszone/wędzone/zakonserwowane w jakiś inny sposób mięso (vide: 臘腸 [腊肠] làcháng - kiełbasa) oraz... ofiarę na koniec roku. Współcześnie nazwa dwunastego miesiąca tradycyjnego kalendarza zachowała się przede wszystkim w nazwie święta Laba i czosnku laba, ale również w przysłowiu, które doskonale pokazuje, jak trudne były to dni: 殘冬臘月 [残冬腊月] cándōnglàyuè - miesiąc okrutnej zimy. 

Najwcześniejsze wzmianki o ceremonii ofiarnej la pochodzą już z czasów dynastii Han i opisują, jak myśliwi polują na ptactwo i inne zwierzęta, by złożyć je w ofierze przodkom* czy też piątce domowych bóstw (五位家神) lub by uczcić zakończenie jednego roku i nadejście nowego**. Kiedy składają tę ofiarę? Oczywiście w dzień la 臘日 [腊日]. Dawniej ten dzień był ruchomy; później wyliczało się go w stosunku do zimowego przesilenia, ale wraz z przybyciem buddyzmu data się ustabilizowała na ósmy dzień miesiąca la - to właśnie słynne święto Laba. Synkretyzm podobny Świętom Bożego Narodzenia, które też łączą tradycje pogańskie ze świętem oficjalnej religii. Warto zwrócić uwagę na to, że dzień ofiary był związany z myślistwem również pod względem zapisu: 臘-獵 [腊-猎]. 

Co Chińczycy robią w trakcie tego miesiąca? Przede wszystkim przygotowują się do nadejścia nowego roku: sprzątają, palą trociczki, składają ofiarę kuchennemu bogu, piszą chunliany, organizują przednoworoczne targowiska. No i oczywiście jedzą kleik laba i przygotowują czosnek laba. 

Ciekawą odmianą miesiąca la jest trzynasty miesiąc, dodawany co jakiś czas dla równego rachunku. Zowie się on przestępnym miesiącem la 闰腊月. 

Ciekawostką było dla mnie, że dawniej ten ostatni miesiąc miał ponad trzydzieści różnych nazw, w tym takie jak ogon roku, wspominana okrutna zima, lodowaty miesiąc i tak dalej. Jednak dziś bodaj wszyscy mówią miesiąc la. Odkryłam przy tym, że część społeczeństwa pojęcia nie ma o etymologii tego słowa; nie wiedzą, że la to była ceremonia ofiarna. Uważają, że miesiąc zwie się la właśnie dlatego, że wtedy wyrabia się kiełbasy, suszy mięsa i ogólnie przygotowuje stosy żarcia przed nadejściem Nowego Roku. Co ciekawe, jednocześnie żadna z pytanych przeze mnie osób nie zdawała sobie sprawy, że tak naprawdę kluczem tego znaku nie jest wcale księżyc, a mięso (doskonale to widać w tradycyjnej formie znaku)...

*腊者，猎也，言田猎取禽兽，以祭祀其先祖也. 

**腊者，接也，新故交接，故大祭以报功也.

Tutaj poczytacie o grudniu w językach turkijskich, a tutaj o japońskich biegających kapłanach. Wbrew pozorom biegający kapłani również mają coś wspólnego z grudniem!