Podstawowe chińskie zwierzęta IV - krowa 牛

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl oraz kirgiski.pl czyli pod egidą Unii Azjatyckiej.

Wszystkiego najlepszego w Roku Krowy! Albo Byka - płeć nie jest określona. Właściwie to nawet rodzaj ssaka krętorogiego nie jest dokładnie podany, bo 牛 to wszystkie Bovini - bydło, bizony, woły (w rozumieniu rodzaju bydła, nie wykastrowanego byka), saole i bawoły. Do wyboru, do koloru. Krowa to kolejne podstawowe chińskie zwierzę, które pojawia się jako klucz w niektórych znakach. Jest też wyjątkowo obficie reprezentowana w chińskich przysłowiach, dlatego chętnie ją Wam dziś przedstawię. Najpierw jednak o drugim znaku, który opisuje Rok Krowy: 丑 chǒu, które oznacza klauna bądź komika, a oprócz tego jest drugą Dużą Godziną (1-3 w nocy), ostatnim miesiącem solarnym (6 stycznia-3 lutego) i właśnie naszym rokiem Krowy. Tym samym często bieżący rok opisuje się nie jako 牛年 niúnián, a jako 丑牛 chǒuniú. 

Ale wróćmy do znaku podstawowego. 牛 niú - krowa, byk, wół. Liczy się ją albo na głowy 一头牛 albo na paski 一条牛. Jako przymiotnik oznacza... byczy! - 你太牛了 to nie "Ty krowo!", a "jesteś byczy/bycza". Jest to również nazwisko Niu. Poniżej znaki z krowim pierwiastkiem: 

• 物 wù - rzecz, przedmiot, materia, substancja 
• 牾 wǔ - ubóść, bóść; przeciwstawić 
• 犇 [奔] bēn - szybko biec, spieszyć się 
• 牝 pìn - samica (zwierzęcia bądź rośliny), dziurka od klucza, dolina 
• 牡 mǔ - samiec (zwierzęcia bądź rośliny), klucz, góry 
• 犛 lí - czarny byk 
• 牟 móu - nazwisko Mou; jęczmień, muczeć (o krowach), szukać 
• 牻 máng - czarno-białe bydło 
• 牧 mù - nazwisko Mu; zaganiać bydło, hodować bydło; rządzić ;) 
• 犎 fēng - zebu czyli bydło domowe garbate, obecnie częściej nazywane 瘤牛 czyli guzowatą krową 
• 牴 dǐ - trykać, bóść; stawiać opór 
• 犢 [犊] dú - cielę, ofiara (istota złożona w ofierze) 
• 特 tè - specjalny, unikalny, nietypowy; bardzo 
• 牠 tā - to (zaimek używany względem zwierząt) 
• 牢 láo - solidny, mocnej budowy; wybieg dla bydła; ofiara; więzienie 
• 犁 lí - pług, orać 
• 犖 [荦] luò - krowa brązowa w ciapki 
• 牿 gù - obora 
• 牯 gǔ - cielę, krowa 
• 犒 kào - nagradzać lub pocieszać jedzeniem czy piciem 
• 牼 kēng - krowia kość piszczelowa 
• 犄 jī - bycze rogi; flanka 
• 犗 jiè lub 犍 jiān - wół (wykastrowany byk) 
• 牮 jiàn - wesprzeć, wzmocnić 
• 牽 [牵] qiān - prowadzić, ciągnąć (zwierzę na uwięzi, np. psa na smyczy); wikłać, wciągnąć, wmieszać (kogoś w coś) 
• 牷 quán - jednokolorowe bydło
•  犧 [牺] xī - ofiara, poświęcać 
• 犀 xī - nosorożec 
• 犆 tè - samiec 
• 犨 chōu - sapanie krowy, pomrukiwanie woła 
• 牲 shēng - bydło domowe; zwierzę ofiarne 
• 牣 rèn - nadziać, wypełniać 
• 犉 rún - byk; chún - byk z płową sierścią i czarnymi wargami 
• 牸 zì - samica udomowionego zwierzęcia 
• 氂 [牦] máo - jak 
• 犟 jiàng - uparty 
• 吽 hōng - ommmmmmm 
• 吽 hǒu - ryk zwierzęcia; ryk gniewu 
• 犏 piān - mieszaniec jaka i krowy 

 

Słowo krowa występuje też w rozmaitych zbitkach, idiomach i przysłowiach. 

• 牛奶 niúnǎi - krowie mleko 
• 牛仔 niúzǎi - kowboj 
• 牛仔褲 [牛仔裤] niúzǎikù - dżinsy. Dosł. kowbojskie spodnie 
• 牛仔布 niúzǎibù - dżins. Dosł. kowbojski materiał 
  
• 牛排 niúpái - stek 
• 小牛 xiǎoniú - cielę
• 奶牛 nǎiniú - krowa mleczna 
• 牛人 niúrén - twardziel, kozak, spec 
• 蝸牛 [蜗牛] wōniú - ślimak. Dosł. ślimacza krowa 
• 牛肉 niúròu - wołowina 
• 牛油 niúyóu - wołowy smalec/masło 
• 牛皮紙 [牛皮纸] niúpízhǐ - papier kraftowy. Dosł. papier wołowa skóra 
• 牛皮癬 [牛皮癣] niúpíxuǎn - łuszczyca. Dosł. grzybica wołowej skóry. 
• 牛油果 niúyóuguǒ - awokado. Dosł. maślany owoc 
• 吹牛 chuīniú - przechwalać się; gawędzić. Dosł. dmuchać krowę 
• 牛B/牛屄 niúbī - zajebisty. Dosł. krowia wagina 
• 黃牛 [黄牛] huángniú - żółta krowa (gatunek); konik (taki od biletów); złamać obietnicę; nie przyjść na umówione spotkanie 
• 黃牛票 [黄牛票] huángniúpiào - bilety od konika. Dosł. bilety żółtej krowy (tak, żółta krowa oznacza konika) 
  
• 牛腩 niúnǎn - antrykot 
• 犀牛 xīniú - nosorożec 
• 紅牛 [红牛] Hóng Niú - Red Bull 
• 牛欄 [牛栏] niúlán - zagroda dla bydła 
• 牛頭 [牛头] niútóu - Bykogłowy - jeden z dwóch strażników piekła w chińskiej mitologii; głowizna; kielich w kształcie byczej głowy 
• 牽牛 [牵牛] qiānniú - wilec 
• 牽牛花 [牵牛花] qiānniúhuā - kwiaty wilca 
• 牛市 niúshì - targ bydła 
• 牛氣 [牛气] niúqi - wyniosły, apodyktyczny 
• 氂牛 [牦牛] máoniú - jak 
• 牛蛙 niúwā - żaba rycząca 
• 牛皮 niúpí - skóra wołowa, bykowiec 
• 牛犢 [牛犊] niúdú - cielę 
• 牛郎 niúláng - pastuszek; męska prostytutka 
• 真牛 zhēnniú - cool, świetnie 
• 牛魔王 Niúmówáng - Król Byczy Demon 
• 牛肉麵 [牛肉面] niúròumiàn - wołowy rosół z makaronem 
• 牛角 niújiǎo - byczy róg 
• 水牛 shuǐniú - bawół domowy 
• 牛毛 niúmáo - krowie włosy (porównanie stosowane do rzeczy licznych lub delikatnych) 
• 牛郎織女 [牛郎织女] niúlángzhīnǚ - kochankowie w rozłące, dosł. Pasterz i Tkaczka 
  
• 牛肝菌 niúgānjùn - prawdziwek. Dosł. grzyb jak krowia wątroba 
• 奶牛場 [奶牛场] nǎiniúchǎng - farma mleczna 
• 牛馬 [牛马] niúmǎ - bydło i konie; zwierzęta pociągowe 
• 牛排館 [牛排馆] niúpáiguǎn - steakhouse 
  
• 野牛 yěniú - bizon. Dosł. dzika krowa
• 牛羊 niúyáng - żywy inwentarz. Dosł. krowy i owce 
• 牛黃 [牛黄] niúhuáng - bezoar 
• 牛肉乾 [牛肉干] niúròugān - suszona wołowina
• 牛頭梗 [牛头梗] niútóugěng - bulterier
  
• 小牛肉 xiǎoniúròu - cielęcina. Dosł. mięso małej krowy 
• 牛鼻子 niúbízi - kluczowy punkt, sedno; Taoista (żartobliwie). Dosł. krowi nos 
  
• 牛磺酸 niúhuángsuān - tauryna
• 天牛 tiānniú - kózkowate. Dosł. podniebna krowa 
• 海牛 hǎiniú - manat. Dosł. morska krowa
• 牛蒡 niúbàng - łopian 
• 牛肉丸 niúròuwán - klops wołowy
• 牛虻 niúméng - bąk bydlęcy 
• 牛百葉 [牛百叶] niúbǎiyè - trzeci przedżołądek krowi - księgi
• 牛軛 [牛轭] niú'è - jarzmo 
• 菜牛 càiniú - krowa hodowana na mięso. Dosł. potrawowa krowa 
• 做牛做馬 [做牛做马] zuòniúzuòmǎ - harować. Dosł. pracować jak wół i koń
• 乳牛 rǔniú - mleczna krowa
• 牛角包 niújiǎobāo - rogalik
• 羚牛 língniú - takin złoty 
• 牛痘 niúdòu - krowianka (krowia ospa) 
  
• 牛飲 [牛饮] niúyǐn - pić duszkiem; pić w dużych ilościach. Dosł. pić jak krowa
• 牛至 niúzhì - lebiodka pospolita czyli oregano 
• 牛皮色 niúpísè - płowożółty. Dosł. kolor byczej skóry
• 牛頭犬 [牛头犬] niútóuquǎn - buldog 
• 牛筋草 niújīncǎo - manneczka indyjska 
• 氣沖牛斗 [气冲牛斗] qìchōngniúdǒu - wściekły (jak byk na arenie) 
• 鬥牛 [斗牛] dòuniú - corrida 
• 血牛 xuèniú - sprzedawca krwi. Dosł. krwista krowa
• 犍牛 jiānniú - byczek, cielę 
• 大牛 dàniú - superstar, twardziel. Dosł. wielka krowa 
• 牤牛 māngniú - byk 
• 犏牛 piānniú - mieszaniec byka i jaczycy   
  
• 地牛翻身 dìniúfānshēn - trzęsienie ziemi. Dosł. podziemny byk się wierci
  
• ​ 牛角椒 niújiǎojiāo - chilli. Dosł. papryka bawoli róg  
  
• 鼻牛兒 [鼻牛儿] bíniúr - twarde smarki. Dosł. nosowa krowa (czyżby daleka krewna naszych kóz z nosa?) 
  
• 植物牛油 zhíwùniúyóu lub 人造牛油 rénzàoniúyóu - margaryna. Dosł. krowi tłuszcz roślinny/ krowi tłuszcz zrobiony przez człowieka 
• 牛皮菜 niúpícài - botwina, burak liściowy. Dosł. warzywo z krowią skórą     
• 頂牛兒 [顶牛儿] dǐngniúr - pchać czołem, jak w "baran, baran, tryk"; przenośnie: czubić się z kimś, brać się z kimś za łby  
  
• 牛油戟 niúyóujǐ - babka piaskowa. Dosł. halabarda z krowim tłuszczem      
  
• 放牛班 fàngniúbān - klasa nieuków. Dosł. klasa pastuszków
• 小牝牛 xiǎopìnniú - jałówka
• 公牛 gōngniú - byk
  
• 犎牛 fēngniú - bizon
• 牸牛 zìniú - krowa (samica). Dosł. udomowione-zwierzę-płci-żeńskiej krowa
  
• 鬥牛士 [斗牛士] dòuniúshì - matador, torreador. Dosł. pan drażniący byki
  
• 鞅牛 yǎngniú - wół zaprzęgnięty do pługa
  
• 麝牛 shèniú - wół piżmowy
• 牛鞭 niúbiān - byczy penis. Dosł. byczy bat
  
• 牡牛 mùniú - byk

 

Istnieje też cała grupa słów, które kojarzą woła z oślim uporem. A może z byczym?

• 牛脖子 niúbózi - uparciuch. Dosł. byczy kark 
• 牛性 niúxìng - upór. Dosł. krowi charakter
• 牛心 niúxīn - upór. Dosł. krowie serce
• 牛脾氣 [牛脾气] niúpíqi - upór, uparty jak wół. Dosł. krowi charakterek 

 

Przysłowia i powiedzenia

• 九牛二虎之力 jiǔniú'èrhǔzhīlì - niewiarygodna siła. Dosł. siła dziewięciu byków i dwóch tygrysów 
• 小試牛刀 [小试牛刀] xiǎoshìniúdāo - dać mały popis czyichś niezwykłych umiejętności 
• 牛驥同皂 [牛骥同皂] niújìtóngzào - wszystkim po równo, bez względu na pochodzenie czy bogactwo. Dosł. krowa i rumak myci tym samym mydłem. Również w wersji: 牛驥同槽 [牛骥同槽] niújìtóngcáo - krowa i rumak u jednego żłobu 
• 初生牛犢不怕虎 [初生牛犊不怕虎] chūshēngniúdúbùpàhǔ - młodzi są nieustraszeni. Dosł. nowourodzony cielak nie boi się tygrysa 
• 鑽牛角尖 [钻牛角尖] zuānniújiǎojiān - marnować czas na nierozwiązywalny/idiotyczny problem, walić głową w mur, dzielić włos na czworo. Dosł. wwiercać się w byczy róg. Często występuje też w trzyznakowej wersji: 鑽牛角 [钻牛角] zuānniújiǎo 
• 牛鬼蛇神 niúguǐshéshén - monstra, źli ludzie, demony. Dosł. krowie diabły, wężowi bogowie
  
• 氣喘如牛 [气喘如牛] qìchuǎnrúniú - sapać jak miech kowalski. Dosł. oddychać ciężko jak byk 
• 鮮花插在牛糞上 [鲜花插在牛粪上] xiānhuāchāzàiniúfènshàng - okropny wstyd - np. gdy piękna dziewczyna wychodzi za wstrętnego faceta. Dosł. świeże kwiaty wetknięte w krowi placek
• 扒屋牽牛 [扒屋牵牛] bāwūqiānniú - ograbić ze wszystkiego. Dosł. splądrować dom i ukraść krowę
  
• 牛山濯濯 niúshānzhuózhuó - łyse wzgórza, bez drzew
• 對牛彈琴 [对牛弹琴] duìniútánqín - rzucać perły przed wieprze. Dosł. grać krowie na lutni 
• 吹牛拍馬 [吹牛拍马] chuīniúpāimǎ - przechwalać się i podlizywać. Dosł. dmuchać krowę, klepać konia 
• 殺雞焉用牛刀 [杀鸡焉用牛刀] shājīyānyòngniúdāo - nie dba orzeł o muchy. Dosł. po co zabijać kurczaka nożem dobrym dla wołu 
• 多如牛毛 duōrúniúmáo - niezliczone. Dosł. dużo jak włosów na krowie
  
• 九牛一毛 jiǔniúyīmáo - kropla w morzu. Dosł. jeden włos z dziewięciu byków 
• 吳牛見月 [吴牛见月] Wúniújiànyuè - bać się przesadnie. Dosł. krowa z (królestwa) Wu boi się księżyca (myśląc, że to słońce)  
• 老牛拉破車 [老牛拉破车] lǎoniúlāpòchē - powolny i nieefektywny. Dosł. stary wół ciągnie zdewastowany powóz. Również w skróconej wersji: 老牛破車 [老牛破车] lǎoniúpòchē 
• 風馬牛不相及 [风马牛不相及] fēngmǎniúbùxiāngjí - nieistotny, nietrafny, bez związku. Dosł. nawet zagubione krowy i konie nie wejdą w szkodę [tak odległe jest jedno od drugiego].
  
• 泥牛入海 níniúrùhǎi - zniknąć jak kamfora, zniknąć bezpowrotnie. Dosł. gliniana krowa weszła do morza.
  
• 目無全牛 [目无全牛] mùwúquánniú - w okamgnieniu przejrzeć problem na wylot. Dosł. przed oczyma nie mieć całej krowy (tylko taką rozebraną już na rostbefy i steki, choć jeszcze żyje) 
  
• 牛年馬月 [牛年马月] niúniánmǎyuè - w dalekiej przyszłości; do końca świata. Dosł. w roku bawołu, w miesiącu konia
• 牛頭不對馬嘴 [牛头不对马嘴] niútóubùduìmǎzuǐ - nie na miejscu, niedopasowany, nietrafiony. Dosł. krowia głowa nie pasuje do końskiego pyska. 
  
• 帶牛佩犢 [带牛佩犊] dàiniúpèidú - porzucić wojaczkę i wrócić do pasania krów
• 呼牛呼馬 [呼牛呼马] hūniúhūmǎ - jak zwał tak zwał; nazywaj mnie jak ci się żywnie podoba (w domyśle: i tak to po mnie spłynie jak po kaczce). Dosł. nazywać krową lub koniem 
  
• 土牛木馬 [土牛木马] tǔniúmùmǎ - coś bezwartościowego. Dosł. krowa z błota, koń z drewna
• 殺牛宰羊 [杀牛宰羊] shāniúzǎiyáng - przygotowania do wielkiej uczty, uroczystości. Dosł. zabić krowę, zarżnąć owcę
• 牛衣對泣 [牛衣对泣] niúyīduìqì - małżeństwo żyjące w skrajnej biedzie. Dosł. [ubrawszy] ubranie z byczej skóry wspólnie ronić łzy 
• 牛不喝水強按頭 [牛不喝水强按头] niúbùhēshuǐqiǎng'àntóu - zmuszać kogoś do czegoś. Dosł. krowa nie pije wody - przyciskać łeb 
• 牛角掛書 [牛角挂书] niújiǎoguàshū - być bardzo pilnym. Dosł. wieszać księgi na krowich rogach
• 汗牛充棟 [汗牛充栋] hànniúchōngdòng - bogata biblioteczka. Dosł. (mieć tyle książek, że) wół się poci i dom jest wypchany po krokwie 
  
• 牛溲馬勃 [牛溲马勃] niúsōumǎbó - bzdura. Dosł. krowie siki, końskie wrzody
  
• 老牛舐犢 [老牛舐犊] lǎoniúshìdú - hołubić/rozpieszczać swe dzieci. Dosł. stara krowa liże cielątko
• 老牛吃嫩草 lǎoniúchīnèncǎo - romans starszego młężczyzny z dużo młodszą kobietą. Dosł. stary byk je delikatną trawę
  

Poniżej znajdziecie linki do innych opisanych już przeze mnie podstawowych chińskich zwierząt, a także linki do pozostałych unijnych wpisów.

• Podstawowe chińskie zwierzęta I - pies


• Podstawowe chińskie zwierzęta II - świnia
  
• Podstawowe chińskie zwierzęta III - mysz

Tutaj poczytacie o krowie w Japonii, a tutaj o krowach w Kirgistanie.