望子成龍, 望女成鳳 oby syn stal sie smokiem, a corka feniksem

Zrozumienie sposobu nadawania imion czasem mowi wiecej niz najlepsza ksiazka socjologiczna. W Chinach dobrze pokazuje zmiany spoleczne, historie, geografie, a takze zwykle przywiazanie do tradycji i historii z imionami zwiazanymi. Czasami widzisz takie imie i zastanawiasz sie "co autor mial na mysli" - jakby to byla co najmniej ksiazka detektywistyczna.
Wybrac dla dziecka imie w Chinach nie jest latwo. Nie mozna po pijanemu zerknac w kalendarz i "jak sie urodzi, tak niech ma" - bo w Chinach nie ma zadnej listy imion. Mozesz sobie na przyklad otworzyc dowolny slownik, strzelic na oslep palcem i wybrac pierwszy znak spod wskazujacego. Mozesz? No niby tak. Ale chinscy rodzice chcieliby, zeby imie sklanialo bogow do pomocy ich dziecku, pokazuja tym imieniem swoje pragnienia i ambicje, chca fajnym imieniem dziecku pomoc w zyciu. Stad na przyklad w samym Pekinie zyje ponad 5000 facetow o mianie Zhang Wei 張偉, przy czym Zhang to taki troche chinski "Kowalski", a Wei znaczy "potezny, wielki". Kazda matka chcialaby przeciez, zeby jej syn byl potezny i wielki, prawda? Za tym imieniem kryje sie tez kawal historii Chin: w czasach Rewolucji Kulturalnej imie Wei nadawano chlopcom dlatego, ze Przewodniczacy Mao byl opisywany jako “伟大的领袖、伟大统帅、伟大导师、伟大的舵手” (wielki przywodca, wielki dowodca, wielki nauczyciel, wielki sternik) - tutaj fajny plakat - i na jego czesc sie tak nazywalo synow. Z kolei dziewczynki beda nazywane 婷 czyli "Pelna Gracji" - bo przeciez takie powinny byc corki...
Ale od poczatku. Po pierwsze: imiona roznia sie w zaleznosci od regionu. Na polnocy modne sa imiona jednoznakowe, na przyklad wspomniany Wei 偉, czy tez Lei 磊 (to zabawne imie, bo poza "szczery, otwarty", co wydaje sie byc intencja rodzicow, znaczy rowniez po prostu "kupa kamieni" - bo przeciez sa to 3 kamienie 石...), Zhe 哲 (madry) albo Na 娜 (elegancka) i inne takie. Sa krotkie, wydaje sie, ze maja wieksza sile, a w dodatku szybko sie je wymawia, co pasuje polnocnym, silnym i zdecydowanym, Chinczykom. Na poludniu popularne sa raczej imiona dwuznakowe, w ktorych dwa znaki sa swoim dopelnieniem i pokazuja zadze odniesienia sukcesu, np. Junjie 俊傑 - osoba niezwykle utalentowana, wartosciowa; bohater albo Zhiqiang 志強 - wielka ambicja.
Tajwan to zupelnie inna bajka. Pozostajac wciaz pod silnymi wplywami konfucjanizmu, obfituje w imiona, ktore sie odnosza do pojec konfucjanskich, zwlaszcza cnot: Ren 仁、Yi 義、Li 禮、Zhi 智、Xin 信. To jesli chodzi o imiona meskie. Bo zenskie oczywiscie musza sie kojarzyc inaczej, z kobiecymi cnotami: Zhen 貞 (cnotliwa, nieskalana) Fang 芳 (pachnaca). My nie musimy byc madre... Rowniez nazwiska zaleza od miejsca zamieszkania, a czasami i grupy etnicznej. Na przyklad w Yunnanie popularne jest wsrod Hanow dosc rzadkie nazwisko Duan 段, a ludzie z mniejszosci muzulmanskiej, bez wzgledu na miejsce pochodzenia, czesto nazywaja sie Ma 馬.
Ale wrocmy do imion. Maja wyrazac nadzieje rodzicow, tak?
W latach '30-'50 XX wieku imiona byly jeszcze tradycyjne. Dlatego dziewczynki nazywano Shu 淑 (lagodna, delikatna)、Lan 蘭 (orchidea)、Zhen 珍 (skarb) - rodzice chcieli, zeby byly one delikatnymi, subtelnymi, pieknymi jak kwiat skarbami. Z kolei chlopcy z tamtych lat mieli imiona, w ktorych pojawialy sie znaki typu Fu 富 (bogaty) czy Gui 貴 (szlachetny, "wielki pan") - bo faceci mieli byc bogaci i wysoko postawieni.
Z ustanowieniem Nowych Chin po '49 zaczely sie pojawiac imiona "rewolucyjne" - Geming 革命 Rewolucja, Jianguo 建國 Budowanie Panstwa, Hongqi 紅旗 Czerwona Flaga - i w ogole polityczno-ideologiczne: Fandi 反帝 (Antyimperializm) czy Fendou 奮鬥 (Pracowac jak wol).
W latach '60 XX wieku w imionach chlopcow pojawial sie znak 軍 czyli zolnierz - dobrze odwzorowywalo to nastroje spoleczne i nadzieje rodzicow. Wraz z imionami typu Weibing 衛兵 (Gwaria - Czerwona Gwardia) czy Wenge 文革 (Rewolucja Kulturalna), a takze z Dong 東 (Wschod, jak w 毛澤東 - imieniu Mao) mialy ukazywac lojalnosc wzgledem Wielkiego Sternika.
W latach '70 za to zaczely sie w dziewczecych imionach pojawiac czesciej znaki typu Ying 穎 (bystra, inteligentna) - bo dziewczeta nie mialy juz byc tylko ladnymi lalkami do spelniania zachcianek mezczyzn. Tym niemniej bardzo duzo imion kobiecych pozostalo bez wiekszych zmian - mocno szowinistyczne; rodzice chinscy zawsze marzyli i marzyc beda przede wszystkim o tym, zeby piekna, cicha i czysta jako ta lelija corcia wyszla dobrze za maz, a chlopcy naja byc odwazni (na przyklad moj tutejszy ulubiony braciszek nazywa sie 張勇 czyli, w wolnym tlumaczeniu, Odwazny "Kowalski"), mocni, bogaci.
Imie moze wyrazac dume z przynaleznosci do danego regionu geograficznego. Na przyklad dumni z mieszkania w stolicy Pekinczycy nazywaja czesto dzieci Jingsheng 京生 badz Yansheng 燕生, ktore to miana doslownie znacza "urodzony w Pekinie" (燕京 to dawna nazwa Pekinu) - takich dzieci wsrod zameldowanych w Pekinie jest kolo 5000.
Inna rzecza komplikujaca kwestie imion chinskich jest to, ze w wielu z nich nie jestesmy w stanie odroznic plci danej osoby tylko na podstawie imienia. Oczywiscie, imiona takie jak Ting 婷 pelna gracji czy Long 龍 smok sa latwe. Jest jednak wiele znakow, wykorzystywanych zarowno przez kobiety, jak i mezczyzn: Hui 輝 Blask, Jun 君 Osoba-Szlachetna, Jie 傑 Osoba-Dobra-I-Madra. Czasem zdarzaja sie qui-pro-quo typu w jednej klasie dwojka studentow nazywa sie, dajmy na to, Li Jie 李傑, ale wywolujac do tablicy nauczyciel zawsze musi podawac plec...
Co jakis czas w internecie pojawiaja sie tabelki najczesciej wykorzystywanych w imionach znakow; dzieki temu rodzice moga uniknac nazwania dziecka "Agnieszka" czy "Ania" tudziez innym "Michalem" na rzecz raczej "Witolda", "Bozydara" i i "Hermenegildy". Ostatnio zuzyte niemal jak stare tasmy magnetofonowe znaki to:
1)Hong 紅 Czerwony - bardzo modny za Mao, nadal okropnie popularny, wraz z homofonicznymi wersjami, ktore sa po prostu bardziej inteligentnym wyrazem tego, ze ktos jest "czerwony", jak 洪、宏、虹,
2)Wspomniany juz Jun 軍, czyli zolnierz,
3)Lan 蘭 Orchidea,
4)Tao 濤 - Wielka Fala, imie symbolizujace potege.
5)Hua 華 - synonim chinskosci plus "wspanialy" i "wielki".
6)Guo 國 - Panstwo - 100% patriotyzmu w patriotyzmie
7)Jie 傑 - wspomniana juz "Osoba Dobra i Madra; czasem zastepowane homofonicznym 潔, znaczacym "czysty" - zwlaszcza w imionach kobiecych.
8)Zhen 珍 - wspomniany juz "Skarb"
9)Ying 英 - bohater
10)Gang 剛 - solidny, taki jak trzeba.
11)Ming 明 - jasny, otwarty, przejrzysty,
12)Xin 欣 - szczesliwa
13)Sheng 勝 - sukces, zwyciestwo.
Ale to nie wszystko. Jest tez kwestia zabobonow. Od nieprawdopodobnie dawnych czasow Chinczycy poza imionami oficjalnymi roznego typu mieli tez ksywki, uzywane przez bliskich. Imienia oficjalnego nie mozna bylo "zuzywac" na glupoty - poza tym mowiac caly czas do swej corki "elegancka, piekna" a do syna "madry i bogaty" mozna sie bylo narazic bogom, ktorzy perfidnie mogli sprawic, ze dziewcze bedzie wygladac jak nasza szkapa, a chlopczyk bedzie biedny i chuderlawy do konca zycia. Poza tym zle duchy znano z porywania tych dziewczat, ktore slynely z urody i tych chlopcow, ktorzy byli mocno odwazni. Zeby sie nie zwiedzialy wszelkie istoty nie z tego swiata o zaletach/ewentualnych zaletach dzieci, nadawane im ksywki musialy byc tak zwykle, zeby nikt sie na potomstwo nie polakomil. Stad nazywano dzieci odzwierzeco: Niuniu 牛牛 (byczek), Gougou 狗狗 (szczeniaczek), albo po prostu Pu 普, Yong 庸 albo Fan 凡 czyli zwykly, przecietny. Dzis juz nie ma sie piecdziesieciu miliardow roznych imion w zaleznosci od okazji, ale imiona zaleza od tego, czy rodzice wola wyrazic swoje nadzieje, czy nie kusic losu; czy sa wyksztalceni, czy nie; czy chca, zeby imie bylo oryginalne i MIALO ZNACZENIE, czy wola tego miliardowego Jasia; skad pochodza; jakiego sa wyznania; jakie maja przekonania polityczne itd. Ale najgorsze, ze czasem po prostu ida do wrozbity, a Twoje imie zalezy od tego, ze jakis niekoniecznie trzezwy dziadek spojrzy w horoskop i uzna, ze skoro sie urodziles o tej godzinie, to mozesz miec na imie na przyklad Morski Slonecznik albo Zakonczona Zegluga...
A w ogole, to troche informacji o imionach i nazwiskach w Chinach mozna znalezc w tej ksiazce. Jest przetlumaczona z chinskiego plus angielskiego; niestety z licznymi bledami, a poza tym bez chinskich znakow, co uniemozliwia czytanie osobom nie majacym podstaw jezyka; tym niemniej jest to ciekawa pozycja :)