zielono mi!

Z okazji najbardziej zielonych z naszych Świąt, Unia Azjatycka, czyli japonia-info.pl, kirgiski.pl i ja, postanowiła przybliżyć Wam zieleń w naszych językach.

Zacznijmy od tego, że w chińskim istnieje sporo słów na określenie zieleni. Najbardziej popularne jest słowo 綠 [绿] lǜ - zielony; które wszakże jest związane nie tylko z zielenią, ale również ze zdradą - być może pamiętacie opowieść o zielonej czapeczce? Samo słowo było używane dla barwnika do farbowania tkanin, co widać po kluczu jedwabiu: 糹,

Oprócz tego znane są i inne określenia:

• 青 qīng - zielony, niebieski, czarny, młody (człowiek), młodość 滄 [沧] cāng - błękitnozielony lub lazurowy, zimny, bezkresne (wody) 
• 蒼 [苍] cāng - granatowy, ciemnozielony, szary jak popiół 
• 翠 cuì - zielony żad; niebieskozielony 
• 翠綠 [翠绿] cuìlǜ - zielonkawoniebieski/szmaragdowa zieleń*
• 滴翠 dīcuì - zielony, bujnozielony 
• 碧 bì - zielony żad; niebieskozielony; niebieski; żad 
• 碧瓦 bìwǎ - zielony; dachówka pokryta (zieloną) glazurą
  
• 芊 qiān - zielony; bujny (o roślinach) 
• 芊萰 qiānliàn - zielony i kwitnący; zarośnięty, porośnięty. Dosł. zielony, bujny winnik  
  
• 翡 fěi - zielony żad; łowce 
• 青綠 [青绿] qīnglǜ - ciemnozielony, bujnozielony, turkusowy 
• 碧綠 [碧绿] bìlǜ - ciemnozielony 
• 青色 qīngsè - cyjan; zielononiebieski 
• 青翠 qīngcuì - świeżozielony, bujnozielony
  
• 橄欖綠 [橄榄绿] gǎnlǎnlǜ - oliwkowy 
• 綠油油 [绿油油] lǜyóuyóu - pokryty bujną zielenią, zielony. Dosł. zieleń-tłuszcz-tłuszcz 
• 蔥鬱 [葱郁] cōngyù - bujnozielony, pełen życia. Dosł. gęstoszczypiorny 
• 嫩綠 [嫩绿] nènlǜ - delikatnie zielony, miękkozielony 
• 墨綠 [墨绿] mòlǜ - ciemnozielony, leśnozielony. Dosł. atramentowozielony 
• 軍綠 [军绿] jūnlǜ - wojskowa zieleń, zieleń munduru 
• 深綠 [深绿] shēnlǜ - ciemnozielony. Dosł. głębokozielony 
• 青綠山水 [青绿山水] qīnglǜshānshuǐ - zielononiebieski pejzaż** 
  
• 幽綠 [幽绿] yōulǜ - zielony jak mech, ciemnomorskozielony 
• 嬌翠 [娇翠] jiāocuì - delikatne zielone (pędy, np. bambusa czy herbaty) 
• 水綠 [水绿] shuǐlǜ - jasnozielony. Dosł. wodnozielony 
• 巴黎綠 [巴黎绿] bālílǜ - zieleń paryska 
• 黝 yǒu - czarny; ciemnozielony 
• 品綠 [品绿] pǐnlǜ - jasnozielony 
• 菉 lù - zielony; trawa Arthraxon ciliare 
• 綠瑩瑩 [绿莹莹] lǜyīngyīng - zielony i bujny 
• 蔥黃 [葱黄] cōnghuáng - żółtozielony. Dosł. szczypiorkowa żółć 
• 蔥翠 [葱翠] cōngcuì - świeża zieleń. Dosł. zieleń szczypiorkowa 
• 螢光綠 [螢光綠] [萤光绿] yíngguānglǜ - jasnozielony, żółtozielony, chartreuse (kolor). Dosł. zielony jak światło świetlików. 
• 竹青 zhúqīng - bambusowozielony

Przy okazji chciałam się też przyjrzeć rozmaitym zielonym rzeczom, np. ceramice i kamieniom, zwłaszcza tym szlachetnym i tym używanym dawniej jako barwniki - skąd oczywiście wzięły swe nazwy rozmaite odmiany zieleni:

• celadon, seladon 青瓷 qīngcí - zielona ceramika 
• beryl - 綠寶石 [绿宝石] lǜbǎoshí czyli po prostu zielony cenny kamień lub 綠柱石 lǜzhùshí - zielony filar
  
• szmaragd - 祖母綠 [祖母绿] zǔmǔlǜ czyli zieleń prababci 
• perydot 貴橄欖石 [贵橄榄石] guìgǎnlǎnshí - drogi oliwin 
• oliwin 橄欖石 [橄榄石] gǎnlǎnshí - dosłownie: oliwkowy kamień  
• turmalin 碧璽 [碧玺] bìxǐ - dosł. nefrytowozielona pieczęć 
• malachit 孔雀石 - dosł. pawi kamień 
• awenturyn 砂金石 - piaskowozłoty kamień  (ciekawe, jak bardzo różni się ta koncepcja od europejskiej!)
• cyjan 青色 kolor qing (ten, który może być zielony, niebieski, a nawet czarny) lub 綠藍色 zielononiebieski 
• turkus 綠松石 [绿松石] lǜsōngshí - kamień zielonososnowy lub 突厥玉 Tūjuéyù - turecki żad

Jeśli chcecie się dowiedzieć czegoś więcej o chińskiej palecie barw, zapraszam tutaj.

Tutaj poczytacie o japońskiej zieleni, a tutaj o kirgiskiej.

*Dlatego właśnie tłumaczę 翠湖 jako Szmaragdowe Jezioro. Choć 翠 jest częściej używany przy zielonych żadach i dla barwy bardziej malachitowo-akwamarynowej niż szmaragdowej, słownikowo kolor ten można przetłumaczyć jako szmaragdową zieleń. Angielska nazwa Jeziora to po prostu Green Lake, co według mnie jest zupełnie beznadziejne, skoro nie jest to 绿湖 :P

**typ pejzaży popularnych od czasów dynastii Tang, w których najbardziej charakterystycznymi barwnikami był azuryt 石青 i malachit 石綠