Japońskie rzeczy i sprawy

Dzisiejszy wpis powstał w ramach współpracy z japonia-info.pl czyli pod egidą Unii Azjatyckiej. 

Nic dziwnego, że bliscy sąsiedzi mają na siebie wzajemnie wiele określeń. Nie jest też niczym dziwnym, że w związku z bogatą, ale średnio dla Chin przyjemną historią relacji między krajami, część tych określeń jest nieparlamentarna, albo przynajmniej niemiła (porównajmy sobie z naszymi "Szwabami", szkopami i nazwaniem karaluchów prusakami). Warto jednak wiedzieć, że Chińczycy mówili i mówią o Japonii na kilka różnych sposobów.

Ładnym słowem na określenie rzeczy japońskich jest 和. Choć jest to znak chiński, u nas oznacza pokój, harmonię. W znaczeniu "japoński" przywędrował z Japonii*.

• 和 Hé​ - japońskie (np. stroje, jedzenie itp.)
• 和風 [和风] Hé​fēng - w stylu japońskim (np. gotować). Używane na Tajwanie. W Chinach tej zbitki używa się w znaczeniu podstawowym: łagodny wiatr, bryza
• 和服 hé​fú​ kimono/yukata
• 和歌 hé​gē​ waka - klasyczna poezja japońska. Dosł. japońska pieśń
• 和食 hé​shí​ - japońska kuchnia

Znacznie bardziej rozpowszechnione i częściej używane na określenie Japonii jest 日 Rì​ czyli skrót od 日本 Rì​běn. Właśnie tych znaków używają również Japończycy, gdy mówią o sobie i swoim państwie. To właśnie te znaki wymawia się po japońsku Nippon.

• 日語 [日语] Rì​yǔ​ - język japoński
• 日文 Rì​wén​ - język japoński
• 日產 [日产] Rì​chǎn - Nissan. Dosł. japońska produkcja. Przetłumaczone również fonetycznie jako 尼桑 Ní​sāng
• 日系 Rì​xì​ - wydział japoński (w szkole, na uniwersytecie, w biznesie)
• 日元 Rì​yuán​ - jen​
• 日軍 [日军] Rì​jūn​ - armia japońska
• 日立 Rì​lì​ - Hitachi, czyli pozostawiono te same znaki, które tworzą nazwę firmy po japońsku, ale wymawia się je po chińsku
• 日媒 Rì​méi​ - japońskie media
• 日貨 [日货] Rì​huò​ - japońskie produkty
• 日本鬼子 Rì​běn​guǐ​zi​ - japoński diabeł (obelga z czasów wojennych)
• 小日本 xiǎo​ Rì​běn​ - Japoniec [obraźliwie o Japończyku]. Dosł. mała Japonia
• 日本人 Rì​běn​rén​ - Japończyk, Japończycy. Dużo rzadziej w formie 日人 Rì​rén​
• 日裔 Rì​yì​ - japońskiego pochodzenia
• 日據時代 [日据时代] Rì​jù​shí​dài​ - japońska okupacja
• 日治時期 [日治时期] Rì​zhì​shí​qī​ - czas japońskich rządów
• 日本學 [日本学] Rì​běn​xué​ - japonistyka
• 日本腦炎 [日本脑炎] Rì​běn​nǎo​yán - japońskie zapalenie mózgu
• 日本黑道 Rì​běn​ Hēi​dào​ - yakuza. Dosł. japońska czarna droga. Sformułowanie "czarna droga" odnosi się do półświatka, w odróżnieniu od białej drogi 白道, czyli postępowania zgodnego z prawem
• 日本沼蝦 [日本沼虾] Rì​běn​zhǎo​xiā - gatunek słodkowodnych krewetek Macrobrachium nipponense. Dosł. japońskie krewetki jeziorne, potocznie nazywane 青蝦 [青虾] qīng​xiā czyli krewetki zielonkawe
• 日本米酒 Rì​běn​mǐ​jiǔ​ - sake. Dosł. japońskie wino ryżowe. Trzeba tu zauważyć, że po japońsku słowo sake 酒 oznacza każdy rodzaj alkoholu
• 日本竹筷 Rì​běn​zhú​kuài​ - pałeczki jednorazowe. Dosł. japońskie bambusowe pałeczki
• 日本刀 Rì​běn​dāo​ - katana [po japońsku katana to jeden znak: 刀 - czyli ten znak, który w Chinach jest znakiem ogólnym dla noży i mieczy. Ogólna nazwa, pisana 日本刀 czytana jest nihon-tō)
• 日流 Rì​liú​ - rozprzestrzenianie popkultury japońskiej (np. anime, mangi, J-popu itd.) w innych krajach. Dosł. japońskie wpływy
• 抗日 kàng​ Rì​ - wojna z Japończykami (dotyczy to głównie czasów mniej więcej II WŚ. Dosł. przeciwstawiać się Japonii
• 哈日 hā​ Rì - japonofil
• 日式 Rì​shì​ - w japońskim stylu, np.
• 日式燒肉 [日式烧肉] Rì​shì​shāo​ròu​ - yakiniku - grillowane mięso po japońsku

Należy bardzo uważać, by nie pomylić tych wszystkich słów z 日食 rì​shí​ czyli zaćmieniem słońca. Jest to zdradliwe zwłaszcza, że 食 oznacza jeść i pokarm, więc logicznie rzecz biorąc 日食 rì​shí to powinno być japońskie jedzenie...

日怪 rì​guài​ - dziwaczne. Dosł. japońsko dziwaczne. Taki mały prztyczek w nos. Pamiętajmy również o tym, że 日 może być również czasownikiem, a wtedy jest mocno nieparlamentarne - niestety, nie dotarłam do informacji, kiedy zaczęło być w ten sposób używane, ale podejrzewam, że stało się to właśnie wtedy, gdy Japończycy za mocno Chińczykom nadepnęli na piętę...

Ostatnim słowem, używanym dawniej na określenie Japończyków i różnych japońskich rzeczy było

倭 wō - Japończyk, ale też... karzeł. Zwróćcie uwagę​ na budowę znaku: klucz człowieka 亻 oraz 委, czyli część znaku 矮 (niski). Jest to znak uważany obecnie za obraźliwy. Kiedyś jednak oni sami go używali, dopiero później zastąpiwszy go znanym nam już 和.

• 倭寇 Wō​kòu​ - Wakō - japońscy piraci
• 倭瓜 wō​guā​ - gwarowo: dynia. Dosłownie japońska dynia.
• 倭軍 [倭军] wō​jūn - japońskie wojska (obraźliwie)​
• 倭黑猩猩 wō​hēi​xīng​xing - szympans karłowaty (bonobo). ​
• 臺倭 [台倭] Tái​wō - Tajwański miłośnik Japońców.​
• 倭人 wō​rén - karzeł; Japoniec (przestarzale)​

Z tym znakiem wszakże nie spotkałam się nigdzie poza literaturą i słownikami - całkowicie wyszło z użycia.

Tutaj możecie poczytać o tym, jak Japończycy mówią na rzeczy chińskie.

*trochę więcej o tym, skąd ten znak się wziął i dlaczego zaczął być utożsamiany z Japonią - tutaj.