Drwale 山木匠

Dawnymi czasy w Kunmingu w okolicach Początku Zimy* (Lidong 立冬), czyli dawno po żniwach, do miasta przybywali drwale z gór. Przybywali grupkami, chyląc grzbiety pod ciężarem stożkowatych koszy. W koszach zaś nieśli proste bagaże oraz niezbędne każdemu drwalowi narzędzia takie jak siekiery czy toporki; piła była rozłożona na części i zwinięta. Przybywali z pasm górskich Dongchuanu i Xuanwei; swe kroki kierowali najpierwej do firm ciesielskich, by umawiać się na robotę. Gdy już się zgadali, mogli ruszać w góry, ścinać i rąbać drzewa, a potem transportować je wozami konnymi do miasta, na sprzedaż. Zgodnie ze starym powiedzeniem: siódmy bambus, ósme drewno - w siódmym miesiącu księżycowym ścinało się bambusy, a od ósmego poczynając, aż do nowego roku ścinało się drzewa.
Drwale** nie bawili się w stolarkę ani stolarze w ciesiołkę; dla naszych drwali stare bory, w których żyli i pracowali, były całym światem. Ówcześni ludzie powiadali o tej pracy, że "jesz jak człowiek a harujesz jak wół" (吃人饭，干牛活). W górach mieszkało się w szałasach, jadało proste dania, wstawało ze wschodem słońca a szło spać z zachodem.
W ówczesnym Kunmingu, a także w okolicy kilkudziesięciu li od niego, wszystkie zakłady ciesielskie posiłkowały się owymi ludźmi i drewnem, które właśnie oni dostarczali. Umawiano się, zgodnie z zapotrzebowaniem, na ścięcie drzew w odpowiedniej ilości i jakości, czyli z podziałem na klepki, wręgi, krokwie, płatwie, dźwigary, filary itd., wszystko odpowiedniej wielkości, oraz na transport do miasta.
Drwale zazwyczaj tworzyli trzy-, czteroosobowe grupki, znajdowali ustronne miejsce w głębokim lesie, gdzie biło źródło. Najpierw układali palenisko i robili szałas. Szałasy takie były maleńkie, mogło się wcisnąć tylko tych paru ludzi na spanie; pracowano i jedzono na zewnątrz. W górach nigdy nie brakowało drewna na opał, więc ognisko tliło się dzień i noc. Służyło grzaniu wody, gotowaniu, a także grzaniu się przy nim i na noc się go nie gasiło. O świtaniu, wśród pokrzykiwań dzikiego ptactwa, drwale budzili się - i bez śniadania szli do pracy, każdy osobno. Po ścięciu drzewa trzeba było zdjąć korę i pociąć drewno na kawałki - pierwsze cięcie na dwumetrowe kawałki. Jeszcze przed przysposobieniem piły, trzeba było porąbać drewno na kawałki - służyły temu siekiery i toporki. Jeśli który drwal był zręczny, to już po tym pierwszym rąbaniu powstawały drwa odpowiedniej wielkości i kształtu. Później obrabiało się je dokładniej, wedle wzoru na klepki czy wręgi. Zaznaczało się linię cięcia linką z tuszem, brzeszczot piły mocno wiązało rzemieniami na ramie i drwa jedno po drugim szły w obroty. Świeżo pocięte drwa były wilgotne; ustawiano je w ściśle ułożone stosy. Klepki przygniatały siebie nawzajem podczas suszenia i dzięki temu się nie wypaczały.
Praca drwala jest ciężka. Po ścięciu grubaśnej sosny zdarzało się i tak, że sturlała się do żlebu. Wówczas drwale woleli porąbać drwa już na dole i choćby po jednym nosić na górę. Straszliwie to było męczące, nawet jeśli we czwórkę nosili po jednym pieńku, to i tak byli wykończeni. Gdy kończyli dniówkę, byli oblepieni żywicą, mieli podarte ubrania, ciernie powbijane w żywe ciało, a i rany były częste.
Drwale jadali dwa posiłki dziennie, ale za to najadali się do syta. Ryż gotowali w dużym miedzianym kotle; zostawiali go półtwardym, bo tylko taki długo siedział w żołądku. Potrawy były niewyszukane, ale obfitujące w tłuszcz i mięso - boczek albo tłusta szynka wiodły prym, wystarczyło zaledwie kilka grubych plastrów; a do tego jeszcze miska zupy z kiszonek. Mówiąc krótko, drwali codzienny wysiłek sprawiał, że mieli dobre apetyty i każdy z nich codziennie spożywał ponad trzy jiny ryżu. A i tak po zapiciu źródlaną wodą, szybko głodnieli.
Zanim zdążyli zjeść kolację, robiło się już ciemno. Obsiadali więc ognisko, pili herbatę i palili papierosy, snując opowieści dziwnej treści. Już kilka chwil później zaczynało się ziewanie, mówili więc dobranoc i kolejno udawali się do szałasu. Po paru minutach słychać było potężne chrapanie. Dla drwali noce były krótkie; nawet jeśli na zewnątrz słychać było wycie dzikich psów czy skradanie pantery, oni i tak smacznie spali.
Gdy w którejś z okolicznych wiosek był dzień targowy, jeden z drwali schodził na zakupy: ryż, mięso, sól itp. i przynosił łupy w stożkowatym koszu. Musiało ich być tyle, żeby wystarczyło do następnego dnia targowego.
Życie drwali było męczące, ale za to obfitowało w zdrową witalność. Każdego dnia spotykali długoogoniaste bażanty, biegnące z wiatrem w zawody zające i płochliwe sarny, a nad ich głowami niezmordowanie tańczyły i śpiewały ptaszęta.

/Zhao Zhengwan, Kunmińskie wspomnienia 赵正万， 昆明忆旧/

Tym razem w eseju brakuje mi trochę puenty, ale i tak - dałam się porwać. Po pierwsze: nauczyłam się wreszcie nazw tych wszystkich belek i desek. Oczywiście znów je zapomnę, ale będę wiedziała, że mam dokładne notatki. Najważniejsza jest oczywiście moja prywatna Belka, która jest Dźwigarem ;)
Po drugie: dowiedziałam się o istnieniu fajnego narzędzia: Linki traserskiej (tutaj nazywa się linka z tuszem/pudełko z tuszem 墨线/墨盒). Był to drewniany pojemnik z tuszem, który w drugim zagłębieniu miał pęczek włóczki/linki. Kiedy wyciągało się włóczkę zdecydowanym ruchem, przechodziła przez tusz i zostawiała prosty ślad na drewnie, żeby było można ciąć. Tak to cudo wygląda. W innych regionach Chin częstsza jest nazwa modou/shengmo 墨斗/绳墨, ale narzędzie jest to samo. Szalenie mnie to zainteresowało; nie znam się kompletnie na ciesiołce i nie wiem, jakich narzędzi używano dawniej w Polsce. Dobrze było się dowiedzieć, co to takiego, jak wygląda, jak się tego używa i jak się nazywa :)
Ostatnim zaś odkryciem było to, że choć drwal, cieśla i stolarz to trzy kompletnie różne zawody, to w potocznym chińskim wszystkich określa się mianem "majstra od drewna" 木匠, dodając tylko dookreślenia typu górski majster od drewna = drwal czy budujący domy majster od drewna = cieśla albo mały majster od drewna = stolarz, choć oczywiście w słownikowym chińskim nazywają się zupełnie inaczej i rozróżnienie jest wyraźne.

*czyli na początku listopada.
**byli jednocześnie cieślami.